AYM'den ders veren emekli öğretmenlere ilişkin karar

Anayasa Mahkemesi, ücret karşılığı ders veren emekli öğretmenlerin, yaş haddini aştıklarında emeklilik aylıklarının kesilmesini öngören kanunun iptal istemini reddetti.

Resmi Gazete'de yer alan karara göre, yaş haddini aşan bir emekli öğretmen, ilkokulda ve halk eğitim merkezinde ders ücreti karşılığında ders vermeye devam etmesi nedeniyle emekli aylığı tutarının kesilmesi üzerine dava açtı.

Davaya bakan Ankara 7. İdare Mahkemesi, dosyada uygulama konusu olan 5335 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un bazı hükümlerinin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.

Başvuruda, Kanundaki, 'emeklilik aylığı almakta iken her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ders ücreti karşılığı ders görevine devam edenlerden, yaş haddini aşanların emeklilik aylıklarının kesilmesi'ni öngören düzenlemenin iptaline karar verilmesi istendi.

Düzenlemenin, sosyal hukuk devletinin amaç ve görevleriyle, eşitlik ilkesiyle bağdaşmadığı ileri sürüldü.

'Aykırılık yok'

Başvuruyu, '5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu'na göre emeklilik aylığı bağlananlar' yönünden inceleyen Anayasa Mahkemesi, iptali istenen düzenlemenin, anayasaya aykırı olmadığına ve iptal isteminin reddine karar verdi.

Yüksek Mahkemenin gerekçesinde, emeklilik aylığı almakta iken her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ders ücreti karşılığı ders görevi verilenlerin, kural uyarınca altmış beş yaşını doldurdukları tarihte emeklilik aylıklarının kesileceği belirtildi.

'Genç ve işsiz olan kesimin istihdamını sağlamayı hedeflediği anlaşılmaktadır'

Anayasa'nın 49. maddesine göre, devletin, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alacağı aktarılan gerekçede, şunlar denildi:

"Yaş haddini aşanların emeklilik aylıklarının kesilmesini öngörmek suretiyle öncelikle genç ve işsiz olan kesimin istihdamını sağlamayı hedeflediği anlaşılmaktadır. Bu itibarla kuralla, çalışma hakkına getirilen sınırlama, devletin pozitif yükümlülükleri kapsamında işsizlik sorununa çözüm bulunması meşru amacına yöneliktir." 

'Seçim hakkı var'

Kuralla getirilen sınırlamayla, emeklilik aylığının kesilmesinin, yaş haddini aşma şartına bağlandığı, bu alanda çalışma imkanının tamamen ortadan kaldırılmadığı belirtilen gerekçede, şunlar kaydedildi:

"Kişinin emeklilik aylığının kesilmesi şartıyla çalışıp çalışmama konusunda seçim hakkına sahip olduğu da göz önünde bulundurulduğunda, kuralla ulaşılmak istenen amaca ilişkin kamu yararı ile çalışma hakkı arasında bulunması gereken makul dengenin gözetildiği anlaşılmaktadır. Bu itibarla kuralın, anılan hakka ölçüsüz bir sınırlama getirmediği sonucuna ulaşılmıştır."

Emeklilik aylığının yaş haddinin aşılmış olması nedeniyle sadece her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ders ücreti karşılığı ders görevi verilme süresince kesildiği belirtilen gerekçede, "Bu çalışmanın sona ermesi durumunda sigortalıya tekrar emeklilik aylığının bağlandığı dikkate alındığında, kuralla getirilen farklılık, ilgililere aşırı bir külfet yüklememektedir. Bu itibarla kuralda eşitlik ilkesine aykırı bir yön bulunmamıştır" denildi.

'Yaş haddi kuralı karara bağlandı'

Karara ilişkin değerlendirmede bulunan TOBB ETÜ Üniversitesi Öğretim üyesi Prof. Dr. Cem Kılıç, "Emekli aylığı bağlatan bir kişi, emekli aylığını alarak çalışmak konusunda bazı sınırlamalara tabidir. Örneğin eski adıyla SSK’lılar emekli olduktan sonra çalışmaya devam ederken emekli aylıklarını da alabilirler. Bu kişiler adına sosyal güvenlik destek primi ödenir. Ancak emekli olduktan sonra memur olarak çalışan kişilerin emekli aylıklarını kestirmeleri gerekir" dedi.

Bu durumun bazı istisnalarının olduğunun altını çizen Kılıç, "Bu istisna da yaş haddini aşmadan örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ders veren öğretmenlerin hem emekli aylıklarını almaya devam edip hem de ders ücreti alabileceğine ilişkindi. Ancak bu istisnanın sınırı da yaş haddinin geçilmesiydi. Yaş haddi olan 65 yaşın üzerindeki bir kişinin hem emekli aylığını alması, hem de ders ücretli olarak görev yapması mümkün değildi" diye konuştu.

Prof. Dr. Cem Kılıç, "Bu kuralın anayasaya aykırı olduğu iddiasıyla açılan davada Anayasa Mahkemesi’nin verdiği karar devletin bu konuda kural koyabileceği, sosyal güvenlik destek primi uygulamasının amacının işsizlik sorununun çözümü olduğu ve bu kuralla çalışma özgürlüğünün kısıtlanmadığı yönünde oldu. Dolayısıyla sosyal güvenlik destek priminin öğretmenler için bu şekilde uygulanmasında anayasaya aykırılık olmadığı ortaya konuldu" dedi.