Erbaş'tan 'vakıf bedduası' açıklaması: İfade tamamen çarpıtıldı
Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, Ayasofya'nın ibadete açılmasıyla ilgili olarak Sabah'tan İsa Tatlıcan'ın sorularını yanıtladı. Erbaş, Tatlıcan'ın "Ayasofya'daki Kur'an tilavetleri ve ezanlar da çok etkileyiciydi. Ayasofya'daki din görevlilerinin seçimi sürecinden biraz bahseder misiniz?" şeklindeki sorusu üzerine "Ayasofya'nın asli hüviyetine dönüşmesi gündeme geldiğinde, Diyanet İşleri Başkanlığı olarak biz de çalışmalarımızı başlattık. Yapmamız gerekenleri planladık. Bu süreçte Ayasofya'da din hizmeti sunacak hocalarımızı da belirledik" dedi.
Erbaş şunları kaydetti:
"Şu anda 3 imam ve 5 müezzin olmak üzere 8 hocamız Ayasofya Camimizde görev yapmaktadır. Elbette mesleğini en iyi şekilde icra eden, farklı alanlarda formasyonlara sahip, ses, kıraat ve musiki eğitimi olan hocalarımızı görevlendirdik. İlk defa bir akademisyen hocamız, bir camimizde baş imam olarak görev yapıyor.
Prof. Dr. Mehmet Boynukalın, yurt dışı tecrübesi olan, İngiltere'de araştırmalar yapmış, Arapça ve İngilizceye hakim çok iyi bir hocamız. Diğer iki imamızın ikisi de kurra hafız ve ikisinin de Kur'an-ı Kerim'i güzel okuma yarışmalarında dünya birincilikleri vardır. Müezzinlerimiz de bu alanda önemli başarıları olan hocalarımızdır. Diyanet İşleri Başkanlığımız ve cami hizmetleri açısından bunu tarihi bir aşama olarak görüyor ve çok önemsiyorum. İnşallah zamanla diğer büyük ve sembol camilerimizde de akademisyen hocalarımız görev alırlar."
Sohbetin devamında Tatlıcan'ın yönelttiği sorular ve Erbaş'ın bunlara verdiği yanıtlar şöyle:
- Danıştay Kararı ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi bazı çevreler tarafından "Ayasofya'nın kültürel değeri ortadan kalkacak" endişesi ile çok eleştirilmişti. Ancak yerli ve yabancı tüm dünyanın ilgi odağı haline geldi. Adeta bir ziyaretçi patlaması yaşandı. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Bilakis, ibadete açıldıktan sonra Ayasofya'nın kültürel değeri gerçek karşılığını bulmuş ve daha çok artmıştır. Zaten Cumhurbaşkanımız ilk konuşmasında, tüm camilerimiz gibi Ayasofya'nın kapılarının da yerli ve yabancı, müslim ve gayrımüslim herkese sonuna kadar açık olacağını, insanlığın ortak mirası olan Ayasofya'nın, yeni statüsüyle herkesi kucaklamaya, çok daha samimi, çok daha özgün şekilde devam edeceğini açıkça beyan etmiştir. Söz konusu ettiğiniz durumu dikkate alarak biz de ilk Cuma hutbesinde, tüm dünyaya, bu muhteşem eserin tarihi dokusuna hiçbir zarar verilmeyeceğini, Ayasofya'nın, insanlığın ortak kültürel mirası olma vasfını aynı şekilde devam ettireceğini, Ayasofya Camii'nin kapılarının hiçbir ayrım gözetmeksizin Allah'ın tüm kullarına açık olacağını, Ayasofya Camii'nin manevi atmosferinde inanca ibadete, tarihe ve tefekküre uzanan yolculuğun kesintisiz devam edeceğini belirtmiştik. Dolayısıyla Ayasofya'nın camiye dönüştürülmesi, onun evrensel değerini daha da güçlü kılmıştır.
- Bazı çevrelerin Ayasofya hutbenizden bir 'beddua krizi' çıkarmaya çalıştıklarını görüyoruz. Bu eleştirilere ne söylemek istersiniz?
Öncelikle, okuduğum Cuma hutbesindeki 'vakıf hukukuna sahip çıkma ve koruma' amaçlı bir ifadenin tamamen çarpıtılarak ve bağlamı dışına çıkarılarak gündeme getirilmesinden derin bir üzüntü duyduğumu belirtmeliyim. Söz konusu Cuma hutbesinde, yüce dinimiz İslam'da vakfın önemine, vakıf ahlakı ve hukukunun korunmasının gereğine atıfta bulunulmuştur. Zira İslam'ın ilkelerini ve değerlerini açıklamak ve hatırlatmak, Diyanet İşleri Başkanlığımızın varlık sebebi ve anayasal görevidir. Nitekim bugün Balkan coğrafyasında ve dünyanın pek çok yerinde medeniyetimize ait ecdat emaneti binlerce vakıf malı yok edilmiştir. Bunların talan edildiğini ve amacı dışında kullanıldığını üzülerek müşahede etmekteyiz. Bu minvalde ülkemizdeki vakıf mallarımızdan da kaybolanların olup olmadığı, amacına uygun olarak kullanılmayanların bulunup bulunmadığı hususu dikkatle takip edilmelidir.
- Oradaki beddua vurgusunu biraz açar mısınız?
Hutbemizde de geniş zaman formuyla, her vakfiyenin sonunda yer alan genel bir ilkeye işaret etmek istedik. Dolayısıyla söz konusu ifadenin bağlamından koparılıp niyet ve kastın dışında yeniden anlamlandırılarak tefrika sebebi yapılması, iyi niyet taşımayan maksatlı bir çarpıtmadır. Ayrıca, daha önce de söylediğim gibi, bizim inancımızda aslolan vefat edenlerin ardından dua etmektir. Biz de çeşitli vesilelerle bunu yapmaya çalışıyoruz.
- 'Atatürk'ten hiç bahsetmiyor' şeklindeki eleştirilere ne söylemek istersiniz?
Diyanet İşleri Başkanlığımız, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün kurduğu bir teşkilattır. Anayasa ve yasalarda belirtilen görevlerini yerine getirmektedir. 18 Mart Çanakkale programlarından Cumhuriyetimizin kuruluş yıl dönümü etkinliklerine, istiklal mücadelemizin önemli günlerinden milli bayramlarımıza, her vesileyle başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere tüm şehit ve gazilerimizi, saygı, rahmet ve şükranla anmaktayız. Yayınladığımız eserler, aylık dergiler, çocuk yayınları ve Diyanet TV ve radyo programlarımızla, onları hayırla yad etmekte ve özellikle nesillerimize en güzel şekilde tanıtmaya gayret etmekteyiz. Söz konusu açıklamalarımız, program ve etkinliklerimiz web sayfalarımızda mevcuttur ve tüm kamuoyuna açıktır. Hal böyleyken Başkanlığımızı ve onun güzide mensuplarını, Cumhuriyetimizin değerleri ve öncüleri ile ilgili hassasiyet taşımamakla itham etmek vahim bir hata, üzücü bir tutum, büyük bir haksızlık ve izah etmekte zorlandığımız bir istismardır. Bu tür zorlama yorumlar ve yanlış anlamlandırmalar, milli birlik ve beraberliğimize zarar vermektedir.
-Bir Osmanlı geleneğini sürdürerek Ayasofya'da hutbeye kılıç ile çıkmanız da aynı çevreler tarafından eleştirilmişti. Siz Bayram hutbesinde de kılıç ile çıkarak bu geleneği yeniden yaşatma konusundaki niyetinizi ortaya koydunuz. Bu kılıç geleneğini hakkında bir mesajınız olacak mı?
Kılıçla hutbe okumak bizim tarihimizde ve geleneğimizde var olan, yaygın bir uygulamadır. Bir rivayete göre geçmişi Hz. Ömer dönemine kadar uzanır. Bu bağlamda, bir yer savaşarak fetihle alındığında kılıçla hutbe okunurdu. Nitekim İstanbul fethedildiğinde Ayasofya'daki ilk Cuma hutbesi de kılıçla okunmuş ve 481 yıl böyle devam etmiştir. Hutbenin bu şekilde okunması, bir yönüyle Ayasofya'nın camiye çevrildiğinin ilanı, diğer yönüyle de fethe dair bir mesajdır. Bu gelenek zaten İstanbul dışında Edirne, Kocaeli, Çanakkale, Kastamonu, Tokat, Balıkesir, Bartın gibi şehirlerimiz başta olmak üzere ülkemizdeki bazı camilerde eskiden beri uygulanmaktadır. Dolayısıyla bu durumu garipseyen, eleştiren, farklı manalara çekmeye çalışan yaklaşımları hayretle karşılıyorum. Bu topraklarda medeniyetimizden ve geleneğimizden böylesine uzak yorumların yapılmasına gerçekten üzülüyorum. Bu süreçte yaptığımız açıklamalar ve Cuma hutbesinde İslam medeniyetinin temel değerlerini ve evrensel insanlık ilkelerini ortaya koyan beyanlarımız görmezden gelinerek kılıçla hutbe geleneğinden, sanki Müslümanların söyleyecek sözü kalmadığı için böyle bir uygulamaya gidildiği sonucunu çıkaran bir yaklaşımı, vicdanlara havale ediyorum.