14 yaşındaki Abeba, "Benimle evlenmek isteyen çocuk zengin bir aileden geldiği için ailem bana böyle bir teklife 'Hayır' dememem gerektiğini söyledi" diyor.
2021-03-08 12:26:59 - 2021-03-08 12:26:59 BBC
Son birkaç aydır annesi ve kardeşlerinden bir talip bulması, evlenmesi ve Covid salgını sırasında ailenin yüklendiği mali sıkıntıları hafifletmeye yardımcı olması için çok fazla baskı altındaydı.
Abeba doktor olmak istiyor, ancak memleketi Etiyopya'da gelecekte eğitim görüp göremeyeceği belirsiz.
16 yaşındaki Rabi halen Nijerya'nın Gusau kentinde ortaokula gidiyor, ancak dört yakın okul arkadaşı pandemi sırasında evlendirildi ve annesi de onların izinden gitmesi gerektiğine inanıyor.
Rabi, "Komşularımızdan ikisi bu hafta evlenecek inşallah. Sıramın bu kadar erken geleceğini hiç bilmiyordum" diyor.
Reşit olmayan genç kızların evlenmesi nadir değil.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu'nun (UNICEF) yeni raporu, Covid'in bir sonucu olarak önümüzdeki on yıl içinde on milyon kız çocuğunun daha erken yaşta evlendirilme riskiyle karşı karşıya kaldığını gösteriyor.
UNICEF'in tahminlerine göre, salgın daha başlamadan önce bile önümüzdeki on yıl içinde 100 milyon çocuğun zorla evlendirileceği tahmin ediliyordu.
Ama şimdi bu rakam daha da yüksek - % 10'luk bir artış öngörülüyor.
Rapor, küresel çapta okulların kapanması, ekonomik kriz ve sokağa çıkma kısıtlamaları sırasında ailelere ve çocuklara yönelik destek hizmetlerinin aksamasının, 2030 yılına kadar on milyon daha kız çocuğunun, yasal olarak yetişkin olmadan önce evlendirilme olasılıklarının daha da artırdığını gösteriyor.
UNICEF'in Zararlı Uygulamaların Önlenmesi Danışmanı Nankali Maksud, "Bu rakamlar bize dünyanın kız çocukları için daha zor bir yer haline geldiğini söylüyor" diyor.
Aile meselesi
Abeba, "Aileler, evliliklerini ayarlamak yerine çocuklarını okula göndermeli" diyor.
Genç kız, babasını ikna ederek, görücü usulü evliliğin gerçekleşmesini engellemeyi başardı.
"Annem ve erkek kardeşlerim beni evlenmeye zorluyorlardı. Sonunda ailem danışmanlık aldığında merhamet gösterdiler, yetkililer onları fikirlerini değiştirmeye ikna etti."
Rabi için (kimliğinin belirlenmesini veya fotoğrafının çekilmesini istemediği için gerçek adı değil) tehdit halen devam ediyor.
Nijerya'nın kuzeyinde bir Hausa-Fulani yerleşim yeri olan Damba'da bir çiftçilik bölgesinde yaşıyor ve burada genç bir kız, uygun bir talip olur olmaz evleniyor.
"Benim için her şey sokağa çıkma yasakları sırasında, küçük kardeşlerimin bir heceleme oyunu oynadığı ve benim de onlara katılmaya karar verdiğim zaman başladı" diyor 16 yaşındaki Rabi.
"Zorluk çektim" diye itiraf ediyor. Bunun üzerine Rabi'nin annesi ona kızmış.
"'Okula giderek yeterince zaman harcadın! Sana ders vermek zorunda kalan küçük kardeşlerine bak!'" dedi.
Annesi şöyle devam etmiş:
"Şimdiye kadar, okulunda seninle aynı eğitim öğretim yılına devam eden tüm kızlar evlendirildi. Shafi'u'dan [Rabi'nin talibinden] seni istemeleri için ailesini göndermesini isteyeceğim."
Arkadaşları Habiba, Mansura, Asmau ve Raliya, ailelerinin ekonomik sıkıntılarını hafifletmek için geçen yıl evlendi.
Rabi'nin annesiyle arkadaş olan yerel bir kadın, genç kızın isteksizliğini anlamıyor: "Bir ebeveyn başka ne bekler ki? Kızımın eğitim masraflarını karşılayamam. Evlilik, bir kızın hayatını oturtması için bir fırsattır ve evlerinde daha az boğaz olacak."
Tersine dönen eğilim
UNICEF, 2011 yılından bu yana yetişkinlik yaşından önce evlenen kızların sayısının genel olarak % 15 düştüğünü, ancak şu anda bu ilerlemenin pandeminin bir sonucu olarak tehdit altında olduğunu söylüyor.
Maksud, "Çocuk yaştaki evlilikleri azaltma konusunda küresel olarak ilerleme kaydediyorduk. Bunu ortadan kaldırma hedefimize ulaşmak için halen yeterli değil, ancak doğru yönde ilerliyorduk" diyor.
"Ancak Covid bizi daha da yoldan çıkardı. Dünya genelinde genç kızların hayatları daha da kötüye gitti".
Yine de rapora yansıyan bazı olumlu eğilimler var - sahadaki kanıtlar, müdahalenin mümkün olduğu yerlerde çocuk yaştaki evliliklerin durdurulabileceğini gösteriyor.
Dünyanın bazı yerlerinde çocuk yaştaki evlilikler halen yaygın bir uygulama olsa da, doğru önlemlerin alındığı yerlerde daha az yaygın hale geliyor.
Uzmanlar, salgının bir sonucu olarak öngörülen sayılardaki son artışın geri döndürülebileceğini söylüyor.
'Dokuz evlilik teklifi aldım'
Birkaç yıl önce Suriye'den Ürdün'e gelen ve şu anda sınıra yakın bir mülteci kampı olan Zaatari'de yaşayan Maram, "14 yaşımdan beri dokuz evlilik teklifi aldım" diyor.
"Topluluğumuzda çok fazla baskı vardı ama annem ve babam bana destek oldu" diyor.
"Annem benim en büyük destekçim, bana halen çok genç olduğumu ve evliliğin ne olduğunu anlamamın zor olduğunu söylüyor."
Bunun yerine, Maram'ın okula gidip futbol oynama şansı oldu. Bu sevdiği şeylerden biriydi.
"Evlenip okulu bırakan kızlar tanıyorum. Ailelerini geride bırakıp eşleri ve kayınlarının yanına taşınmaları gerekiyor. Bu kızlar bu kadar büyük bir değişime hazır değiller" diyor.
"Evlenen iki arkadaşım şimdi pişmanlık duyuyor. Yeni hayatları karşısında şok yaşıyorlar ve haklarından mahrum hissediyorlar."
Çocuk yaştaki evlilikler engellenebilir mi?
Uzmanlar, çocuk evliliklerinin zamanında sosyal müdahalelerle engellenebileceğine inanıyor.
Maksud, "Hindistan mükemmel bir örnek. Son 30 yıldır Hindistan'da çok büyük şartlı eğitim yardımı programları var" diyor.
Sonuç olarak, Hint aileler reşit olmayan kızlarını evlendirmedikleri için maddi tazminat aldılar.
Evlilik engellenemiyor ancak bunun yerine erteleniyorsa, bu yine de toplum için faydalı.
Maksud, "Bu gerçekten önemli, çünkü bu kızların okulu bitirmesine, yaşamda seçeneklere sahip olmasına, becerilerini geliştirmesine izin veriyoruz ve sonuç olarak yoksulluk çemberini durdurma olasılığımız daha yüksek" diye ekliyor.
'Evlenmezsem bana para ödüyorlar'
Savita 16 ya da 17 yaşında olduğunu düşünüyor, tam olarak emin değil. Kimlik belgelerinde 14 yaşında yazsa da bunun doğru olmadığını söylüyor.
Ebeveynleri, dört kız kardeşi ve iki erkek kardeşi ile Hindistan'ın kuzeyindeki Uttar Pradesh eyaletinde yaşıyor.
Savita, okula hiç gitmediğini, bu yüzden okuma-yazma bilmediğini söylüyor.
Sokağa çıkma kısıtlamaları sırasında ailesine fazladan tahıl verildi, ancak yine de evlenmesi için baskı gördü. Kız kardeşinin bir 'çocuk gelin' olduğunu görmüştü ve onun izinden gitmekte isteksizdi.
Yerel yetkililer birkaç hafta önce nikahlarını durdurmayı başardıklarında Savita rahatladı. Bir şartlı eğitim yardımı programına katılması teklif edildi - 18 yaşına kadar evlenmeyi ertelerse, bu yaşa gelene kadar maddi destek alacak.
Pandemiden sonra
UNICEF'ten Nankali Maksud, Covid'in yol açtığı çocuk yaştaki evlilik trendini geri döndürmek için önem verilmesi gereken üç temel unsur olduğunu söylüyor.
Maksud, "Her şeyden önce kızları mümkün olan en güvenli şekilde okula geri getirin" diyor veya onlara bir meslek veya zanaat öğrenme gibi beceriler geliştirme şansı verin.
"Ayrıca Covid'in yoksul hanelere ekonomik etkisini de ele almalıyız, böylece mali yük kızları satmak veya evlendirmekle hafifletilmez."
UNICEF danışmanı ayrıca genç yaşta hamile kalmanın, reşit olmadan evlenmenin arkasındaki önemli bir etken olduğuna dikkat çekiyor.
"Bu nedenle, cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerinin yeniden başlaması hayati önem taşıyor. Böylece kızlar onlara erişebilir ve doğru seçimleri yapabilmek için ihtiyaç duydukları bilgi ve yardıma sahip olurlar."
'Kız kardeşimi evlilikten kurtarmaya yardım ettim'
Minara, Bangladeş'in kuzeyindeki Kalmakanda'daki yerel Genç Eğitim Kulübü'ne katıldıktan sonra kendi toplumunda çocuk yaştaki evlilikleri durdurmak için kampanyacı oldu.
18 yaşındaki Bangladeşli kadının o zamanlar bilmediği şey, bu eğitiminin kendi küçük kız kardeşi Rita'yı kurtarmasına yardım edeceğiydi.
Anne babası ve iki kardeşiyle sazdan bir evde yaşayan Minara, "Salgın ailem için zor oldu" diyor.
Babası sokağa çıkma kısıtlamaları sırasında işini kaybetti ve ekonomik anlamda sıkıntılar yaşamaya başladı.
Minara, bir komşunun ailenin mali yüklerini hafifletmesine yardım etmek istediğini söyleyerek, kız kardeşiyle evlenmeyi teklif ettiğini öğrendi.
"Aynı kişi algın başlamadan önce Rita'yı sürekli taciz ediyordu" diyor.
Kulüp arkadaşlarının yardımıyla Minara bir çocuk yardım hattını aramayı başardı ve evliliği durdurdu - ancak ne kadar süreceğinden emin değil.
"Bu salgın devam ederse, ebeveynler 18 yaşına gelmeden kızlarını evlendirmeye itilebilir."
'Danışmanlık fayda sağlıyor'
Etiyopya'da Abeba, arkadaşlarının onunla okula devam edeceğini ve en azından mezun olana kadar görücü usulüyle evlenmekten korunacaklarını umuyor.
14 yaşındaki Mekdes, mühendis olma hayali kuruyor.
BBC'ye "Biz evdeyken (sokağa çıkma kısıtlamaları sırasında), ailemin beni tanımadığım bir çocukla evlendirmekten bahsettiğine kulak misafiri oldum" diyor.
"Evlenmek istemediğimi ve okumak istediğimi söyledim ama dinlemediler. Okulumuz yeniden açılıncaya kadar bekledim ve okul müdürüne haber verdim" diyor.
"Yerel makamlara haber verdi, onlar da ailemle görüştü ve bunu yapmamalarını tavsiye etti."
Ailesi şimdi 18 yaşına gelene kadar onu evlendirmemeye söz verdi.
"Danışmanlık hizmeti toplumumuza çok yardımcı oluyor. Artık 'Hayır' derlerse ve bizi evlendirmekte ısrar ederlerse, polisin ebeveynler hakkında dava açtırabileceği bir sistem bile var."