HDP EŞ BAŞKANI BULDAN: SURİYE'DEKİ SAVAŞ TÜRKİYE'NİN GİDİŞATINI DA ETKİLEYECEK

Halkların Demokratik Partisi, 15 Ekim 2012 tarihinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "HDP" biçimindedir. Simgesi gövde bölümü iki adet elden oluşan ağaç tasviridir. TBMM'de 56 milletvekili ile grubu bulunmaktadır. Eş genel başkanları Mithat Sancar ve Pervin Buldan'dır.

Halkların Demokratik Kongresi'nin parlamentoda bir siyasi partiyle temsil edilmek üzere verdiği kararla Yavuz Önen ve Fatma Gök tarafından kuruldu. 27 Ekim 2013'te yapılan 1. Olağanüstü Genel Kurulda Eş Genel Başkanlıklar'a İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel ve Mersin Milletvekili Ertuğrul Kürkçü getirildi.bulunmaktadır 22 Haçünkün 2014'te toplanan 2. Olağanüstü Genel Kurul'da Van Milletvekili Figen Yüksekdağ ve Hakkâri Milletvekili Selahattin Demirtaş HDP Eş Genel Başkanlıklarını devraldılar.bunun haricinde 3 Şubat 2017'de toplanan 3. Olağanüstü Genel Kurul'da Figen Yüksekdağ'ın mahkûmiyeti bundan dolayı siyasi haklardan yoksun bırakılması üzerine Serpil Kemalbay Pekgözegü Selahattin Demirtaş'la Eş Genel Başkanlığı paylaştı.dünya genelindebazı zamanlar

Halkların Demokratik Partisi, Haçünkün 2015 Türkiye genel seçimleri sonrasında kurulan 63. Türkiye Hükûmeti'nde iki bakanlıkla temsil edildi, Kocaeli Milletvekili Ali Haydar Konca Avrupa Birliği Bakanı ve İzmir Milletvekili Müslüm Doğan ise Kalkınma Bakanı olarak görev yaptı. Bu bakanlar 23 Eylül 2015 günü bakanlıktan istifa etti. Parti, son genel seçimler olan 2018 Türkiye genel seçimlerinde %11,7 oy alarak 67 milletvekiliyle Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yer aldı.

Halkların Demokratik Partisi'nin merkezi komitesi, il ve ilçe başkanları ve eski liderlerinin çoğu tutukludur. Aynı zamanda bu zamana kadar Halkların Demokratik Partisi ile bağlantılı 15 bin kişi gözaltına alınmış, 6 bini tutuklanmıştır. Gene aynı rapora göre, Temmuz 2015’ten bu yana 89 il eş başkanı, 193 ilçe eş başkanı tutuklanmıştır. Aynı zamanda Halkların Demokratik Partisi'nin 1 Kasım seçimlerinde meclise giren 59 milletvekilinin 9'u tutuklu, 31'i gözaltına alınıp serbest bırakıldı. 9 kişinin vekilliği süreç içerisinde düşürüldü.bulunduğuşöyle
İçindekiler

    1 Gelişim
        1.1 Halkların Demokratik Kongresi
        1.2 Kurucu ilkeler
        1.3 Emek Partisi'nin ayrılığı
    2 Seçimler
    3 Parti kongreleri
        3.1 1. Olağanüstü Kongre, 2013
        3.2 2. Olağanüstü Kongre, 2014
    4 Parti tüzüğü
    5 Çözüm süreci
    6 PKK ile ilişkisi
    7 Tutuklamalar
    8 2019 kayyım atamaları
    9 Kapatılma davası
    10 Eş başkanlar
    11 Seçimler
        11.1 Genel seçimler
        11.2 Yerel seçimler
    12 Ayrıca bakınız
    13 Kaynakça
    14 Dış bağlantılar

Gelişim
Halkların Demokratik Kongresi
Ana madde: Halkların Demokratik Kongresi

Halkların Demokratik Partisi; Barış ve Demokrasi Partisi, Devrimci Sosyalist İşçi Partisi, Emek Partisi, Ezilenlerin Sosyalist Partisi, Sosyalist Demokrasi Partisi, Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi gibi solcu partilerin yanı sıra bazı aşırı sol gruplar, feminist hareket, LGBT dernekleri, sendikalar ile Alevi, Ermeni ve Pomakları temsil eden etnik girişimlerin dahil olduğu Halkların Demokratik Kongresi (HDK) oluşumunun partileşme kararı almasıyla ortaya çıktı.birden fazla HDK, 2011 Türkiye genel seçimlerine %10 seçim barajını geçebilmek için 'Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku' adı altında 61 bağımsız milletvekilini destekleyerek dahil oldu ve bu vekillerden otuz altısı meclise girdi. ile ilgilien önemli Ancak Hatip Dicle'nin milletvekilliğinin Yüksek Seçim Kurulu tarafından düşürülmesiyle bu sayı otuz beşe indi.birçok

HDP'nin kurucu eş başkanlarından Fatma Gök, HDK'yı vatandaşlar için bir umut zemini olarak tanımladı ve misyonunun genel anlamda Türkiye'deki siyasete müdahil olmak olduğunu ifade etti. HDK, meclis ve birliklar hâlinde çalışarak kendi siyasi hedeflerini gerçekleştirmek ve siyasette örgütlü bir güç olarak yer almak için HDP'yi kurdu.ayrıca
Kurucu ilkeler

HDK, siyasi parti oluşumu için İçişleri Bakanlığına 15 Ekim 2012'de resmen başvurdu. Partinin eş başkanlarından Yavuz Önen, yeni oluşumun HDK'nin bir alternatifi olmaktan ziyade kongreyi besleyecek siyasi kanadı olacağını açıkladı.yapılan

HDP, emek sömürüsünü ortadan kaldırmayı, Türkiye'de barışı sağlamayı ve özgürlüklerin kazanılmasını sağlamayı benimseyerek kurulduğunu açıkladı.yapılan Ayrıca buna ek olarak mevcut kapitalist sisteme solcu muhalif hareketi birleştirerek köklü bir değişim getirmeyi hedeflediğini amaçladı. Gök, HDK ile benzer amaçlara sahip olan yalnız kongreye katılmayan bütün oluşumlarla da seçim süreçlerinde beraber hareket etmekten memnun olacaklarını iddia etti. Ancak Önen, HDP'nin esasen aynı amaçlara sahip müttefik partilerin birleşiminden oluştuğunu ve birliklar yerine bütün bileşenleriyle beraber tek başına seçimlerde yer alacağını ifade etti.ayrıca

HDK üyesi olan Kürt milliyetçisi Barış ve Demokrasi Partisi'nin HDP'nin de bir parçası olması, yeni parti oluşumunun genel anlamda bir Kürt partisi olarak gösterileceği konusu ile ilgili endişelere yol açtı. Ancak Önen, HDP'nin hedefinin Türk siyasetine farklı görüş açılarından bakan bir akım yaratmak ve alternatif bir anlayışla yeni bir örgütlenme modeli ortaya koymak olduğunu ifade etti. Bu süreçte kendilerinin de yeni şeyler öğreneceklerini ve Kürt siyasi hareketinin bir devinim yaşayacağını ekledi.ayrıcabundan dolayı Ekim 2013'te Barış ve Demokrasi Partisi'nin en önemli milletvekillerinden Ertuğrul Kürkçü, Sebahat Tuncel ve Sırrı Süreyya Önder partiden ayrılarak HDP'ye katıldı. Bu milletvekilleriyle beraber Emek Partisi eski başkanı ve bağımsız milletvekili Levent Tüzel de HDP'ye katıldı.ifade edildi

Bu isimlere karşın Altan Tan ve Adem Geveri gibi muhafazakar ve islamcı görüşleri savunan insanlar da partide bulunmaktadır.
Emek Partisi'nin ayrılığı
Emek Partisi kurucusu Abdullah Levent Tüzel, partisinin HDP'den ayrılmasına rağmen mecliste HDP'nin bir üyesi olarak yer aldı.

Halkların Demokratik Kongresi'nin bir üyesi olan Emek Partisi (EMEP), 2012'de HDP'nin kuruluş sürecinde de bir bileşen olarak yer aldı yalnız 17 Haçünkün 2014'te bir açıklama yayımlayarak HDP'den ayrıldığını duyurdu. EMEP bunun nedeninin HDP'nin "BDP'nin ideolojik ve siyasi hedeflerine bağlı olarak toplumun radikal demokrasi temelinde dönüşümü için politika yapan bir kitle partisi olarak kendisini tekrar örgütleme" sürecine girmesi olduğunu ve radikal demokrasi hedefi açısından ortaklaşamayacağını belirtti.inanılmaz Bununla beraber HDP'nin "belirli bir ideolojik yaklaşıma sahip bir kitle partisi" olmasını onaylamadığını, aksine çeşitli yapıların ortak bileşen partisi olarak kalması gerektiğini açıkladı. Bunun yanı sıra EMEP, HDK'nin bir üyesi olmaya devam etti.ögesidir Ayrıca 2014 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde HDP'nin adayı Selahattin Demirtaş'ı destekledi ve Haçünkün 2015 genel seçimlerine katılmadı.geldiği zamanbeyanatları
Seçimler

2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri'nde partinin adayı olan Genel Başkan Selahattin Demirtaş 3,958,048 oy alarak %9.76 oy oranına ulaşmıştır.

HDP Haçünkün 2015 Türkiye genel seçimleri'ne parti olarak katılmaya karar verdi ve Demirtaş bu kararı şu şekilde belirtti: "HDP, 2015 seçimlerine parti olarak girecek. Bu tartışmalar geride kaldı. Bizim açımızdan netleşti, seçime parti olarak gideceğiz. Bağımsız adaylarla seçime gitmek haksızlık olurdu. Şu anda bile HDP'nin yüzde 9,5 oyu var. Türkiye, HDP'yi yeni yeni tanımaya başlayacak. Köşk seçimi öncesi 2015 tercihine parti olarak girmeye karar vermiştik."katılımı

Ülkede uygulanan %10 seçim barajı sebebiyle HDP'nin parti olarak seçime katılımı çeşitli tartışmalara konu oldu.önleme

Halkların Demokratik Partisi 2015 genel seçimlerinde %13,12 oy alarak 80 milletvekiliyle TBMM'ye girdi.

Partinin Haçünkün 2015 Türkiye genel seçimleri sonrasında kurulan 63. Türkiye Hükûmeti'nde milletvekili sayısına göre üç bakanlıkla temsil edileceği duyuruldu.birlik Levent Tüzel kendisine yapılan bakanlık teklifini parti kararına rağmen kabul etmedi, partiden diğer bir isme bakanlık teklifi gdolayılmediği için HDP seçim hükûmetinde iki bakanlıkla temsil edilmiş, Kocaeli Milletvekili Ali Haydar Konca Avrupa Birliği Bakanı, İzmir Milletvekili Müslüm Doğan ise Kalkınma Bakanı olarak görev yapmıştır.konusu ile ilgili Bu bakanlar 23 Eylül 2015 günü bakanlıktan istifa etmişlerdir.belirtti
Parti kongreleri

Parti, çeşitli kentlerde çoğu kongre toplamış, bunun haricinde iki inanılmaz kongre ile başkanlarını belirlemiştir.
1. Olağanüstü Kongre, 2013

Partinin 1. inanılmaz kongresi 27 Ekim 2013'te Ankara'da Ahmet Taner Kışlalı Spor Salonu'nda 'Bu daha başlangıç' sloganıyla düzenlendi. Kongrede haparzui PKK lideri Abdullah Öcalan'ın müzakerenin altını çizen bir mesajı okundu: "HDP, ortak demokrasi mücadelemizde önemli bir tarihsel sapağa işaret etmektedir. 71 devrimciliği devlete isyan devrimciliğidir. 40 yıllık isyandan sonra artık devletle müzakere önemlidir. Zira devrimci mücadeleler yalnız nitelikli bir müzakere süreciyle kalıcı bir insanlık kazanımına dönüşebilir." Parti Meclisi için 80 kişilik tek liste sunuldu, eş genel başkanlık için İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel ve Mersin Milletvekili Ertuğrul Kürkçü dışında aday gösterilmedi.tercihine
2. Olağanüstü Kongre, 2014

HDP'nin 2. Kongresi 22 Haçünkün 2014'te Ankara Ahmet Taner Kışlalı Spor Salonu'nda gerçekleştirildi. Tek listenin olduğu seçimde Figen Yüksekdağ ile Selahattin Demirtaş eş başkanlık için aday gösterildi. Kongreye sendika, baro ve STK temsilcileri katıldı. Güney Kürdistan Parlamento Başkan Yardımcısı Cafer İbrahim, Güney Kürdistan Hükûmet Temsilcisi Kemal Kerküki, Rojava Halk Meclisi Eş Başkanı Abdulselam Ahmet, Partiya Neteweyî Kurdistan Temsilcisi Xidir Bilbas, Rusya Sovyetler Birliği Komünist Parti Genel Sekreteri Sergey Skvortsov, İsveç Sosyal Demokrat Partisi'nden Yılmaz Kerimo'nun da aralarında olduğu birden fazla uluslararası davetli de kongrede yer aldı. Ertuğrul Kürkçü yaptığı konuşmada "Bu hayalin peşine düşmek cesaret isterdi. HDP bundan 4 yıl önce, umuda yelken açan bir avuç insanın zihninde doğdu." dedi.açıkladı
Parti tüzüğü

Parti kendisini parti tüzüğünde şöyle tanımlamıştır: "Parti, bütün ezilenlerin ve sömürülenlerin; dışlanan ve yok sayılan tüm halkların ve inanç topluluklarının, kadınların, işçilerin, emekçilerin, köylülerin, gençlerin, işsizin, emeklilerin, engellilerin, LGBT bireylerin, göçmenlerin, yaşam alanları tahrip edilenlerin; aydın, yazar, sanatçı ve bilim insanları ile tüm bu kesimlerle beraber mücadele yürüten güçlerin her türden baskı, sömürü ve ayrımcılığı ortadan kaldırmak ve insan onuruna yaraşır bir yaşam kurmak üzere bir araya geldiği, demokratik halk iktidarını hedefleyen bir siyasi partidir." Yeni yaşam çağrısında partinin ilkeleri anlatılmıştır.sonrasında
Çözüm süreci

Demokratik sosyalist ve sol bir parti olarak HDP, siyasette önceliğini Türkiye-PKK çatışması'nın barış ile sonlandırılması için yürütülen çözüm süreci'ne vermektedir.güvenlik HDP, 1984 yılından beri süren Türkiye-PKK çatışması'nın barış ile sonlandırılması için yürütülen çözüm süreci'nin bir ögesidir. PKK lideri Abdullah Öcalan ile İmralı'da sürdürülen görüşmelere HDP adına Pervin Buldan, Sırrı Süreyya Önder ve İdris Baluken, Haçünkün 2015 Türkiye genel seçimleri süreci başlayana kadar katılmıştır.güvenlik
PKK ile ilişkisi

HDP milletvekillerinin ve parti yetkililerinin bazı beyanatları, görüşmeleri ve faaliyetleri ile beraber yargı kararları; Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği'nin de aralarında olduğu çeşitli ülke ve uluslararası organizasyon tarafından terör örgütü olarak tanınmış PKK'nin HDP ile ilişkilendirilmesine ve partinin PKK'nin siyasi kanadı olduğu biçiminde çoğu eleştiri ve suçlamaya gerekçe oluşturmuştur. HDP ise bu suçlamaları reddederek, silahsız çözüm isteyen siyasi bir hareket olduklarını ve PKK ile hiçbir organik bağları olmadığını savunmaktadır.beraber

13 Kasım 2012'de HDP eş başkanı Selahattin Demirtaş, Mardin'in Kızıltepe ilçesinde yaptığı bir açıklamada: "Alana gelmeden önce bir müdahale olmuş, demişler ki: 'Abdullah Öcalan posterini asamazsınız.' Onu diyenlere açıkça sesleniyoruz; Kürtlerin katili Kenan Evren'in heykelini dikebiliyorlar da, bir halk önderinin posterini mi açamaz? Siz ne diyorsunuz be! Biz bu meydana Başkan Apo'nun heykelini dikeceğiz heykelini." ifadelerine yer verdi.tekrarifade etti

26 Temmuz 2015'te HDP Hakkâri Milletvekili Abdullah Zeydan, Hakkâri'nin Yüksekova ilçesinde Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından PKK'nin Kuzey Irak'taki kamplarının savaş uçakları ile bombalanmasının protesto edildiği bir eylemde yaptığı açıklamada; "PKK, Türkiye'yi ve Orta Doğu’yu güller bahçesine çevirmek için ortaya çıkmış barış ve halk hareketidir. Eğer PKK Türkiye’yi güller bahçesine çevirmek istemeseydi, PKK’nin öyle bir gücü var ki, sizi tükürüğüyle boğar" şeklinde konuştu.güvenilirsizi

28 Nisan 2015'te PKK'nin gençlik yapılanması YDG-H üyeleri Diyarbakır'ın Silvan ilçesinde bir kahvehanede siyasi propaganda yaptıktan sonra silah zoruyla 7 Haçünkün genel seçimleri için HDP'ye oy istedi.müracaat Ayrıca PKK yöneticilerinden Cemil Bayık, Fırat Haber Ajansı'nda yaptığı bir konuşmada Halkların Demokratik Partisi için oy istedi ve şu ifadeleri kullandı. "...Onun için bu seçimlerde AKP ve Erdoğan'a karşı HDP’ye oy vererek mahalli seçimlerden çok daha büyük bir sonuç ortaya çıkaracaklardır. Bunu da herkese ispatlayacaklar."tanınmış Ayrıca 1 Kasım 2015 genel seçimleri'nden önce verdiği bir beyanatte Haçünkün'daki genel seçimlerde HDP'ye oy verenlere teşekkür etti ve yeniden HDP'ye oy vermelerini istedi.çoğu

Halkların Demokratik Partisi siyasetçilerinin, Türk güvenlik güçleri ile PKK arasında 2015 yılının Haçünkün ayından beri devam eden çatışmalarda öldürülen PKK üyelerinin cenaze törenlerine katılımı ve taziye ziyaretlerinde bulunması çoğu eleştirilere ve tartışmalara neden oldu. 2015-16 Sur çatışmaları sırasında PKK’nin Sur sorumlusu ’Çiyager’ kod isimli Cihat Türkan'ın Batman’da düzenlenen cenaze törenine HDP Batman Milletvekili Mehmet Ali Aslan ve Siirt Milletvekili Besime Konca da katıldı.başkan Van Milletvekili Tuğba Hezer Öztürk, Tunceli'nin Nazımiye ilçesinde 27 Ağustos 2015'te bir çatışma sırasında öldürülen PKK militanı "Destan Rüstem" kod isimli Sıdıka Yıldız'ın Van'ın Başkale ilçesindeki cenaze törenine katıldı.yeniden Hezer ilaveten PKK'ya yakın olduğu iddia edilen TAK'ın üstlendiği ve 29 kişinin yaşamını yitirdiği Ankara'daki canlı bomba saldırısı sonrası, saldırıyı düzenleyen Abdulbaki Sömer'in evine taziye ziyaretinde bulundu.kaynaklıötürü

HDP Şırnak Milletvekili Faysal Sarıyıldız'ın, PKK'ye verilmek üzere Suriye'den Şanlıurfa'nın Ceylanpınar ilçesine getirilen ağır silahları teslim alacak kuryeye yardım ettiği iddia edildi.net 2 Mayıs 2016'da, Türkiye Büyük Millet Meclisi Anayasası Komisyonunda görüşülen yasama dokunulmazlığı görüşmeleri sırasında Adalet ve Kalkınma Partisi ve HDP'li milletvekilleri arasında kavga çıktı. HDP milletvekilleri komisyonu terkederken Abdullah Öcalan lehine sloganlar atarak Gerilla Marşı'nı ifade ettiler.diğer

Eylül 2016'da, parti eş genel başkanı Selahattin Demirtaş Almanya merkezli Süddeutsche Zeitung gazetesine verdiği beyanatte; "Biz PKK’yi terör örgütü olarak tanımlamıyoruz. Ancak, sivilleri hedef alan eylemlerini terör olarak nitelendiriyoruz. Bunu protesto etmekten de geri kalmıyoruz." şeklinde konuştu.yalnız
Tutuklamalar

Halkların Demokratik Partisi eş başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ dahil birden fazla HDP'li milletvekili, siyasetçi ve yönetici; Türk Ceza Kanunu'nun " silahlı terör örgütüne üye olmak", "terör örgütü propagandası yapmak", "suçu ve suçluyu övmek", "halkı kin ve düşmanlığa tahrik", "terör örgütüne üye olmamakla beraber örgüt adına suç prosedürek" ve "devletin birliğini ve tümlüğünü bozmaya teşebbüs" ve "terör örgütüne eleman temin etmek" suçlamaları nedeniyle Türkiye mahkemeleri tarafından tutuklanmasına veya hapis cezasına çarptırılmasına karar verildi.biçimkentmahallibeyanat

4 Kasım 2016 tarihinde HDP Eş Genel Başkanları ve Genel Başkan Yardımcısı Alp Altınörs ile beraber milletvekilleri Nursel Aydoğan, Sırrı Süreyya Önder, Selma Irmak, Ziya Pir, Ferhat Encü, Gürser Yıldırım, İdris Baluken, Leyla Birlik ve İmam Taşçıer gözaltına alındı. Sırrı Süreyya Önder, Ziya Pir ve İmam Taşçıer adli kontrol şartıyla serbest bırakılırken, HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş, Figen Yüksekdağ ile HDP Grup Başkanvekili İdris Baluken, milletvekilleri Abdullah Zeydan, Ferhat Encü, Leyla Birlik, Gülser Yıldırım ve Nursel Aydoğan tutuklandı.prosedürtüm Tutuklu milletvekillerinden Gülser Yıldırım 15 Kasım 2017 tarihinde Mardin 3. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen duruşmada tutuklu bulunduğu dosyadan tahliye edilmiştir.esasen

HDP'ye yönelik operasyon, dünya genelinde sert reaksiyonlere ve eleştirilere neden oldu.biçimi Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz, “Gözaltılar, Türkiye’de siyasi çoğulculuğun durumuy ile ilgili tüyler ürpertici bir işaret veriyor. Selahattin Demirtaş, Figen Yüksekdağ ve HDP milletvekilleri Türk toplumunun meşru ve demokratik temsilcileridir, HDP de TBMM’deki üçüncü büyük partidir. Demirtaş ile çoğu kez görüşbütün. Barış sürecine, şiddete müracaatlmamasına, siyasi diyaloğa ve hukukun üstünlüğüne bağlı bir lider. Eylül sonundaki son görüşmemizde gözaltına alınma sırasının kendisine geldiği zamann korkuyordu. HDP’ye baskının devamı olan bu son üst düzey gözaltı serisiyle Türk yetkililer Türkiye’yi demokrasiden daha da uzaklaştırmanın yanı sıra AB-Türkiye ilişkilerinin temelini oluşturan dşayetlere, ilkelere, normlara ve kurallara sırtlarını dönüyor” dedi.kolaydolayı Avrupa Parlamentosu Türkiye raportörü Kati Piri, Türkiye’nin hızla diktatörlüğe kaydığını ifade etti ve Avrupa Birliği ile üyelik müzakerelerinin derhal askıya alınması çağrısında bulundu.kolay Beyaz Saray sözcüsü Josh Earnest, tutuklamaların "Türkiye’deki muhalif yayınlara yönelik artan baskının hemen sonrasında" geldiğini ve derin kaygı duyduklarını ifade etti.kolay ABD Demokrasi ve İnsan Haklarından Sorumlu Bakan Yardımcısı Tom Malinowski ise yaptığı açıklamada “Türk hükûmetinin, HDP milletvekillerini tutuklayıp, internete erişimi önlemesi dost ve müttefik olarak bizi derinden rahatsız etti." sözlerini kullandı.
2019 kayyım atamaları
Ana madde: 2019 Türkiye kayyım atamaları
HDP Eş Başkanı Sezai Temelli (ortada), Van Büyükkent Belediye Başkanı Bedia Özgökçe Ertan (soldan ikinci), Diyarbakır Büyükkent Belediye Başkanı Adnan Selçuk Mızrakçı (sağda), Kars Belediye Başkanı Ayhan Bilgen (solda) ve HDP Diyarbakır il yöneticisi Hülya Alökmen Uyanık ile beraber 2019 mahalli seçimleri sonrası Diyarbakır'da yapılan toplantıda, 7 Nisan 2019.

Ağustos 2019'da 2019 mahalli seçimlerinden zaferle çıkan Diyarbakır Büyükkent Belediye Başkanı Adnan Selçuk Mızraklı, Mardin Büyükkent Belediye Başkanı Ahmet Türk ve Van Büyükkent Belediye Başkanı Bedia Özgökçe Ertan'ın İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alındı ve yerlerine kayyım atandı. Belediye başkanlarının görevden alınmasının sonrasında birçok bölgede basın açıklamaları ve protesto gösterileri düzenlendi.şu şekilde Adana'da,şu şekilde Ankara'da,çünkü birçok ilde kayyım karşıtı açıklamalar yapıldı ve düzenlenen gösterilerde bazı zamanlar polis ile çatışmalar yaşandı. Yaşanan olaylarda milletvekilleri ve protestocular yaralandı.şayet
Kapatılma davası
Ana madde: Halkların Demokratik Partisinin kapatılma davası

14 Şubat 2018'de Vatan Partisi, HDP'nin kapatılması için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na müracaatda bulundu. Genel başkan yardımcısı Nusret Senem, 11 Şubat 2018'de yapılan olağan kongrede eş genel başkan Serpil Kemalbay ile Sırrı Süreyya Önder ve Pervin Buldan'ın Afrin Harekâtını eleştiren, PKK-PYD'yi öven açıklamalar yaptığını ve kongrede Abdullah Öcalan'ın posterlerinin bulunduğunı anımsattı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nı görevini yapmaya davet etti.isimli Türkiye İçişleri Bakanı Süleyman Soylu Haçünkün 2018'de yaptığı bir açıklamada, "..HDP diye bir siyasi parti yok esasen, PKK diye bir anlayış var. HDP bu anlayışın sahadaki maske giymiş uygulamasıdır bu kadar kolay. Bunu herkes biliyor. Bunu kendileri de biliyor." şeklinde konuştu.bütün

16 Şubat 2021'de MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, partisinin grup toplantısında "HDP’yle hesaplaşmadan 'PKK’yı bitirdik, yok ettik, mahvettik.' diyemeyiz. Bu itibarla HDP’nin kapatılması elzemdir, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı inanıyorum ki gereğini yapacaktır." sözlerini kullanarak HDP'nin kapatılması gerektiğini ifade etti.ilaveten Yaklaşık iki hafta sonra ise 2 Mart tarihinde AKP Grup Başkanvekili olan Cahit Özkan, "Yargı yolunu açmak için dokunulmazlıkları kaldıracağız. HDP hem siyasi hem de hukuken kapanacaktır. Milletin vicdanında kapatılacaktır." sözlerini kullandı.bunun dışında

17 Mart 2021 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, HDP'nin kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi'nde dava açtı. Mahkeme'ye gönderilen iddianamede "HDP üyelerinin beyan ve eylemleriyle devletin milletiyle bölünmez tümlüğünü bozmayı, ortadan kaldırmayı amaçladıkları" ifade edildi.nedeni
Eş başkanlar
#     Adı     Görev Başlangıcı     Görev Bitişi
1     Fatma Gök - Yavuz Önen     15 Ekim 2012     27 Ekim 2013
2     Sebahat Tuncel - Ertuğrul Kürkçü     27 Ekim 2013     22 Haçünkün 2014
3     Figen Yüksekdağ - Selahattin Demirtaş     22 Haçünkün 2014     9 Mart 2017
4     Serpil Kemalbay - Selahattin Demirtaş     20 Mayıs 2017     11 Şubat 2018
5     Pervin Buldan - Sezai Temelli     11 Şubat 2018sebebi     23 Şubat 2020
6     Pervin Buldan - Mithat Sancar     23 Şubat 2020     Görevde
Seçimler
Genel seçimler
Seçim     Harita     Eş Genel Başkanlar     Oy     Sandalye     Meclis     Sıra
#     %     ± Y     #     ±
2015 Haçünkün     Turkish general election HDP votes by province.png     Selahattin Demirtaş
Figen Yüksekdağ     6.058.489    
%13,12
    —    
80 / 550
    —     Seçim Hükûmeti     4.
2015 Kasım     Turkish general election, November 2015 (HDP).png     5.144.108    
%10,75
    azalış 2,37    
59 / 550
    azalış 21     Muhalefet     4.
2018         Sezai Temelli
Pervin Buldan     5.867.564    
%11,70
    artış 0,93    
67 / 600
    artış 8     Muhalefet     3.
Yerel seçimler
Seçim     Genel Başkan     İl Genel Meclisi     Büyükkent Belediye     Belediye     Belediye Meclisi
Oy     %     Kazanılan     Oy     %     Kazanılan     Oy     %     Kazanılan     Oy     %     Kazanılan
2014     Sebahat Tuncel
Ertuğrul Kürkçü     38.538    
%0,38

1 / 1.251
    817.494    
%2,34

0 / 30
    836.741    
%2,01

0 / 1.351
    881.830    
%2,12

9 / 20.498
2019     Pervin Buldan
Sezai Temelli     833.237    
%7,93

101 / 1.272
    1.137.552    
%4,15

3 / 30
    1.951.185    
%4,52

57 / 1.355
    2.409.485    
%5,60

1.230 / 20.745
Ayrıca bakınız

    Çözüm süreci
    Kürt siyasi hareketi

Halkın Demokrasi Partisi veya kısaca HADEP, Türkiye'de Demokratik Toplum Hareketi sürecinde 11 Mayıs 1994 yılında kurulmuş siyasi parti.[1]

1995 yılındaki Türkiye genel seçimlerinde 1 milyon 171 bin 623, 1999 yılındaki Türkiye genel seçimlerinde 1 milyon 482 bin 196 oy almış ve 1999 yılındaki Türkiye yerel seçimlerinde 37 belediye başkanlığı kazanmıştır.[1]

13 Mart 2003 tarihinde "yasa dışı faaliyetlerin merkezi" olduğu gerekçesi ile Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılmıştır.[1] Genel Başkanı Murat Bozlak da dahil olmak üzere 46 HADEP'liye de beş yıl siyasetten uzak durma yasağı verildi.[2]

İçindekiler

1 Genel başkanları
2 Halkın Demokrasi Partisi ve seçimler

2.1 Genel seçimler
2.2 Yerel seçimler

3 Kaynakça

Genel başkanları

Hatip Dicle
Murat Bozlak
Ahmet Turan Demir

Halkın Demokrasi Partisi ve seçimler
Genel seçimler
Yerel seçimler

Türkiye Büyük Millet Meclisi
Seçim Oy Oran Sandalye
1995 1.171.623 %4,16
0 / 550
1999 1.482.196 %4,75
0 / 550
Seçim İl Genel Meclisi Belediye
Oy %
1999 1.094.761 % 3,48 37

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin tarafından "Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez tümlüğünü bozmayı ve ortadan kaldırmayı amaçladığı" gerekçesiyle Halkların Demokratik Partisinin temelli kapatılması ve partinin eş genel başkanları Mithat Sancar ve Pervin Buldan'ın da bulunduğu 687 üyeye siyasi yasak getirilmesi talep edildi. İddianame, 17 Mart 2021'de Yüksek Mahkeme'ye gönderildi. ile ilgili
İçindekiler

    1 Arka plan
    2 İddianame
        2.1 İddianamede bulunan deliller
    3 Dava süreci
    4 Ayrıca bakınız
    5 Kaynakça

Arka plan

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı için Yargıtay Genel Kurulunda yapılan seçimde adaylardan Bekir Şahin, 5 aday arasında 4. oldu ve 4 Haçünkün 2020'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın tercihiyle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına atandı.bulunanyapılan

HDP'ye karşı muhalefetiyle bilinen Milliyetçi Hareket Partisi genel başkanı Devlet Bahçeli, 11 Aralık 2020'de yaptığı basın açıklamasında
    « HDP adlı husumet ve hıyanet oluşumu demokrasinin ardına saklanarak, özgürlük ve insan hakları sığınağına yuvalanarak Türkiye’ye meydan okumaktadır. HDP bir terör problemudur, bölücülük yuvasıdır, fitne tezgâhıdır, demokratik güvenilirğimize doğrulmuş melun bir silahtır. Bu kervan böyle gitmemelidir. Adalet ve hukuk mutlak surette devreye girmeli, HDP’nin kapısına açılmamak üzere kilit vurulmalıdır. Yani demem odur ki, HDP’yi Türk siyasetinin taşıma ve hazmetme kapasitesi dolmuştur. Bu terör ve bölücülük yatağı kapatılmalıdır. »
   

sözleriyle HDP'nin kapatılmasını talep etti.vasıtasıylakapsamında

HDP ise aynı gün yaptığı açıklamada
    « İktidara dayanarak, sarayın konforlu gölgesine sığınarak mafyacılık yapanlar bu ülkenin gerçek düşmanlarıdır. Size rağmen bu ülkeye demokrasiyi getireceğiz. HDP’yi kapamak yerine ağzınızı kapatırsanız ülkenin geleceğine büyük iyilik etmiş olacaksınız... »
   

yanıtını verdi.girdilerinin

Birkaç gün sonra katıldığı bir televizyon programında Bahçeli'nin isteklerine yanıt veren AKP Genel Başkan Vekili Numan Kurtulmuş, "Parti kapatmalarının Türkiye’de olumlu sonuçları görülmedi." yanıtını verdi.tahkîkatmüracaat ederek

Bahçeli 11 Ocak 2021'de çağrısını yeniden etti ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı bu davayı açmazsa Siyasi Partiler Kanununun 100. maddesine dayanarak müracaatyu kendilerinin yapacağını açıkladı.öğeleriistekleri

Son olarak 2 Mart'ta bu çağrısını tekrar dile getirerek HDP'nin terör örgütleriyle iltisaklı olduğu gerekçesiyle kapatma davasının açılmasını talep etti.açıkladısonrasındanedenler
İddianame

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin; demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez öğelerindan olan siyasi partilerin, toplumun ekonomik ve sosyal gelişimine katkı sunmayı amaçlayan kurumlar olduğunu açıkladı.

Siyasi partilerin bu amaçlarını evrensel ve demokratik hukuk kuralları kapsamında barışçıl yollarla gerçekleştirmelerinin esas olduğunu vurgulayan Şahin, bunun yanında Anayasa'nın 68/3. fıkrasında ve Siyasi Partiler Yasası'nın 90. maddesinde, siyasi partilerin faaliyetlerini Anayasa ve kanun hükümleri kapsamında sürdürmeleri gerektiğinin düzenlendiğini hatırlattı.

Anayasa'nın 14. maddesinde, temel hak ve Hürriyetlerden hiçbirinin, "Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez tümlüğünü bozmayı ve ortadan kaldırmayı amaçlayan" faaliyetler şeklinde kullanılamayacağını açıkladı.kapamak
    « Anayasanın 69. maddesinin 6. fıkrasında ve Siyasi Partiler Yasası'nın 103. maddesinde, bir siyasi partinin Anayasa'nın 68. maddesinin 4. fıkrası hükümlerine aykırı eylemlerinden dolayı temelli kapatılmasına, yalnız bu nitelikteki fiillerin işlendiğinin ve odak hâline geldiğinin Anayasa Mahkemesince belirleme edilmesi hâlinde karar verileceği belirtilmiş, fıkranın devamında da bir siyasi parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince yoğun bir biçimde işlendiği ve bu durum o partinin bütün organlarınca zımnen ya da açıkça benimsendiği, ya da bu fiiller direkt olarak doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde işlendiği takdirde söz konusu fiillerin odağı hâline gelmiş sayılacağına işaret edilmiştir. »
   

Bu doğrultuda iddianamede partinin temelli kapatılması, partiyle bağlantılı 687 kişi ile ilgili beş yıl siyaset yasağı getirilmesi, partiye üye girdilerinin durdurulması ve Hazine yardımlarının kesilmesi, banka hesabında bloke edilmesi ve ödenmiş ise Hazine'ye iade edilmesi talep ediliyor.ile ilgili
İddianamede bulunan deliller

    HDP teşkilatları vasıtasıyla PKK'ya katılan ve yargılanan örgüt üyelerinin beyanlarını içeren Hakkâri 1. Ağır Ceza Mahkemesi'nin 2021/1 Esas ve Adıyaman 2. Ağır Ceza Mahkemesi'nin 2021/35 Esas sayılı dosyalarındaki sanık beyanları.
    Kobani Olayları'nın vuku bulduğu tarihteki MYK'de görevli olanlar.
    Diyarbakır Anneleri'nin beyanları.
    Milletvekili Faysal Sarıyıldız'ın, PKK için kuryelik yaptığına dair haber çıktısı ve CD.
    HDP İstanbul Esenyurt ve Güngören, Elazığ Karakoçan, Batman, Diyarbakır ve ilçeleri, Aydın ile Van İpekyolu Belediyesi'nin parti binalarında PKK hakkında iltisaklı olduğunu gösterir, ele geçirilen bilgi ve belgeye dair haber çıktıları.
    HDP teşkilat kademelerine seçilen teşkilat başkanı ve üyelerine ait sabıka kayıtları.
    Parti eş genel başkanlarının açık kaynaklara yansıyan beyanları.
    Tüzük, uygulama ve iç yönetmelik.
    Kurucular, eş genel başkanlar ve merkez organlarda görev alanlar ile milletvekilleri ve kayyum atanan belediye başkanlarına dair belgeler.
    HDP tarafından 23 Şubat 2020'de yapılan 4. Olağan Kongre hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 2020/90491 tahkîkat sayılı dosyasına dair evrak.
    HDP tarafından yapılan kongrelerde, merkez organlarında görev alanlar ile Kurucular Kurulu listesi.
    İçişleri Bakanlığı'ndan temin edilen 5 Mart 2021 tarih ve 3924 sayılı yazı ekinde görevden uzaklaştırılan belediye başkanlarına ait evrak.
    İdris Baluken'in Hendek Olayları sırasındaki beyanına ilişki haber çıktısı.beraberdirekt olarakprogramıdair

Dava süreci

Davada Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan, 19 Mart'ta iddianame üzerinde ilk inceleme raporunun düzenlenmesi için bir raportör görevlendirdi.tekraruygulamagüvenilir Anayasa Mahkemesi, davanın ilk incelemesini 31 Mart'ta yaptı.müracaat Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu iddianamede usul kusurleri belirleme ettiklerini belirterek müracaatnun Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına iadesine karar verdi.yanıtı Eksikliklerin tamamlanması sonrasında ilk inceleme yeniden yapılacak.şekliadlıbaşkanyenidentalebiisteğibelirleme 15 Nisan'da AYM, gerekçeli kararı Yargıtay'a gönderdi.diğer

İncelemesini tamamlayan Bekir Şahin, iddianameyi yeniden AYM'ye gönderdi. Ön incelemesini tamamlayan raportör, iddianamenin kabulünü istedi.yalnız AYM, 21 Haçünkün'da iddianameyi oy birliğiyle kabul etti.biçim

İddianamenin kabul edilmesi ve HDP'ye tebliğ edilmesiyle 2 aylık ön savunma süreci başladı. HDP Hukuk Komisyonu, AYM'ye müracaat ederek 4 ay ek süre isteğinde bulundu. AYM, bu isteği 2 Eylül'deşekil karara bağladı ve ile ilgili siyasi yasak istenenlerin ön savunmasını hazırlaması için 30 günlük ek süre verdi.yanıt

5 Kasım 2021'de HDP, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca kapatılması istemiyle açılan davada yazılı savunmasını Anayasa Mahkemesi'ne sundu.tüm

29 Kasım'da Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, esas ile ilgiliki mütalaasını Anayasa Mahkemesine sundu. Şahin; HDP'nin ön savunmasındaki isteklerin reddedilmesi, temelli kapatılması ve kapatmaya neden olanlara 5 yıl siyaset yasağı getirilmesini istedi.neden

20 Ocak 2022'de AYM, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının esas ile ilgiliki mütalaasını HDP'ye gönderdi ve savunmasını hazırlaması için 30 gün süre verdi. Mahkeme, partililerin savunmasının başsavcılığına gönderilmesi talebini kabul etmedi. AYM Üyesi İrfan Fidan'ın önceki görevleri sebebiyle yapılan reddihâkim isteğini de reddetti.

Halkların Demokratik Partisi (HDP), aldığı 2 yıl 6 aylık hapis cezasının netleşmesinin sonrasında geçen hafta içerisinde milletvekilliği düşürülen Ömer Faruk Gergerlioğlu'nun dün sabah saatlerinde gözaltına alınmasını 1994'te yaşananlara benzetti.

Gergerlioğlu, milletvekilliğinin düşürülmesinin sonrasında Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni (TBMM) terk etmeme eylemi başlattı. Gergerlioğlu, dün sabah saatlerinde aşağı yukarı 100 kadar polis tarafından TBMM'de gözaltına alındı.

Gergerlioğlu, ifadesinin alınmasının sonrasında serbest bırakılırken, HDP de yaşananlara sert reaksiyon gösterdi.

HDP yaptığı açıklamada, "AKP-MHP iktidarı demokrasi düşmanı, darbeci bir iktidardır. Karşımızda devletin bütün imkânlarını halka zulmetmek, baskı uygulamak için kullanan bir iktidar vardır. Meclis koridorları 94 darbesine benzer bir darbe sürecine tanıklık etmiş, aynı utanç Tüm Türkiye'ye 27 yıl sonra AKP-MHP tarafından tekrar yaşatılmıştır" denildi.

1990'da HEP ile başlayan bir sürecin bir nevi devamı niteliğinde olan HDP'nin açıklamasında gönderme yaptığı 1994'te neler yaşandı, 30 yıllık dönemler neler oldu?

1990'da Halkın Emek Partisi (HEP) ile başlayan siyasi yolculuk, Demokrasi Partisi (DEP), ÖZDEP, Halkın Demokrasi Partisi (HADEP), Demokratik Halk Partisi (DEHAP), Demokratik Toplum Partisi (DTP), Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) ve son olarak Halkların Demokratik Partisi (HDP) ile yoluna devam etti.
Leyla Zana ve Orhan Doğan

Kaynak, Getty Images

HEP'ten, HDP'ye partinin ismi çoğu kere değişti, yalnız benzer gerekçelerle tıpkı HEP gibi HDP'nin de milletvekilleri tutuklandı, çoğu vekilin milletvekilliği düşürüldü.

Kürt siyasi hareketinin meclarzui ilk temsili 7 Haçünkün 1990'da kurulan HEP ile başladı. HEP'in Genel Başkanı Fehmi Işıklar oldu.

20 Ekim 1991 Genel Seçimlerinde SHP ile ittifak yapan Halkın Emek Partisi'nden (HEP) Fehmi Işıklar, Salih Sümer, Mahmut Uyanık, Sedat Yurttaş, Hatip Dicle ve Leyla Zana Diyarbakır'dan; Ahmet Türk ve Mehmet Sincar, Ali Yiğit Mardin'den; Mahmut Alınak, Orhan Doğan ve Selim Sadak Şırnak'tan; Zübeyir Aydar, Naif Güneş, Siirt'ten; Nizamettin Toğuç, Batman'dan; Remzi Kartal Van'dan; Sırrı Sakık Muş'tan; Mahmut Kılıç Adıyaman'dan, Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) listesinden 19'UNCU dönem milletvekilleri olarak TBMM'ye girdiler.

1993'de Yaşar Kaya'nın Genel Başkanı olduğu Demokrasi Partisi (DEP) kuruldu.
Dokunulmazlık krizi ve tutuklamalar

SHP ittifakı ile milletvekili olan HEP'li vekiller, partilerine açılan davalar yüzünden mecliste DEP grubunu kurarak SHP'den ayrıldılar.

4 Eylül 1993 tarihinde DEP'in Mardin milletvekili Mehmet Sincar Batman'da öldürüldü.

Leyla Zana'nın Kürtçe yemin etmesiyle ile başlayan kriz 1994'te dokunulmazlıkların kaldırılmasına kadar devam etti.

2 Mart 1994'te Hatip Dicle, Leyla Zana, Orhan Doğan, Ahmet Türk, Sırrı Sakık, ve Şırnak bağımsız milletvekili Mahmut Alınak'ın dokunulmazlığı kaldırıldı.

Aynı gün Orhan Doğan ve Hatip Dicle meclisten çıkarken gözaltına alındı.

Bunu protesto eden arkadaşları mecliste iki gün sabahladı ancak karar değişmedi.

Leyla Zana, Ahmet Türk, Sırrı Sakık, Sedat Yurttaş, Selim Sadak, Mahmut Alınak, Hatip Dicle, Orhan Doğan "Vatana ihanet ve devletin hakimiyeti altındaki topraklardan bir kısmını devlet idaresinden ayırmaya ve bu topraklar üzerinde müstakil bir devlet kurmaya yönelik eylem" suçlamalarıyla aynı yıl 16 Mart'ta DGM tarafından tutuklanarak Ankara Merkez Cezaevi'ne gönderildi.
Tutuklanan vekiller

Kaynak, Getty Images

Remzi Kartal, Zübeyir Aydar, Naif Güneş, Nizamettin Toğuç, Mahmut Kılınç ve Ali Yiğit ise yurt dışına kaçmak zorunda kaldılar.

Anayasa Mahkemesi DEP'i 16 Haçünkün 1994'te kapattı.
En büyük problem: Yüzde 10 barajı

11 Mayıs 1994'de Murat Bozlak başkanlığında kurulan Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) 1995 milletvekilliği seçimlerinde 1,5 milyona yakın oy aldı ancak yüzde 10'luk seçim barajını aşıp parlamentoya girmeyi başaramadı.

Aynı parti 1999 mahalli seçimlerinde Diyarbakır Büyükkent Belediyesi başta olmak suretiyle Ağrı, Batman, Bingöl, Hakkari, Siirt, Van ile beraber toplam 37 belediye kazandı.

HADEP Kongresi'nde açılan Abdullah Öcalan posteri ve PKK bayrakları, Murat Bozlak ve bazı parti yöneticilerinin tutuklanmasına neden oldu.

Anayasa Mahkemesi, "PKK'ya yardım ve yataklık ettiği, yasadışı eylemlerin odağı haline geldiği" gerekçesiyle 13 Mart 2003'de HADEP'i kapattı, parti yöneticilerine de beş yıl siyaset yasağı verildi.

Bundan sonra farklı tarihlerde tutuklanacak olan Murat Bozlak da 2011 yılında BDP Adana milletvekili olarak parlamentoya girdi, 4 Ocak 2015 tarihinde milletvekiliyken kanserden yaşamını yitirdi.

24 Ekim 1997'de kurulmuş olan Demokratik Halk Partisi (DEHAP) ise "örgütlenmesini tamamlamadan seçime girdiği" iddiası üzerine 2002'de Anayasa Mahkemesi tarafından kapatma davası açıldı. DEHAP, 19 Kasım 2005'de kendini feshetti.

DEP milletvekilleri Hatip Dicle, Orhan Doğan, Selim Sadak ve Leyla Zana 10 hapis yattıktan sonra 9 Haçünkün 2004'te hapisten çıktılar ve 2005'de Demokratik Toplum Hareketi (DTH) adıyla yeni bir siyasi hareketin liderleri oldular.

DTH, Demokratik Parti (DTP) adıyla 9 Kasım 2005'de Türkiye'de "Eş Başkanlık" sistemini programa başlayan ilk parti oldu.
Ahmet Türk ve Aysel Tugluk

Kaynak, AFP

DTP'nin ilk eş başkanları Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk oldu. Ancak YSK Eş Başkanlık sistemini kabul etmediği için genel başkanlığına Ahmet Türk seçildi.

DTP, hem DEP milletvekillerinin tekrar siyaset sahnesine döndüğü hem de yeni siyasetçilerin öne çıktığı bir platform oldu.
2007: Bin Umut Adayları

2007 yılında "Bin Umut Adayları" adıyla seçime bağımsız giren DTP, aralarında Selahattin Demirtaş, Gültan Kışanak, Leyla Zana gibi isimlerin olduğu siyasetçileri meclise gönderdi.

Anayasa Mahkemesi, 16 Kasım 2007 yılında "devletin bölünmez tümlüğü" eylemlerin odağı haline geldiği, terör örgütü tarafından kurulduğu, Abdullah Öcalan'dan talimat aldığı" gibi çeşitli suçlamalarla DTP ile ilgili kapatma davası açtı.

Bir de Genel Başkanları Ahmet Türk'ün aralarında olduğu 221 parti üyesi için beş yıl siyaset yasağı istendi.

11 Aralık 2009'da Anaya Mahkemesi oybirliği ile DTP'nin kapatılmasına ve 37 şahsa beş yıl siyaset yasağı uygulamasına, Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk'un milletvekilliklerinin düşürülmesine karar verdi.

Anayasa Başkanı Haşim Kılıç açıklamasında "Bir siyasi parti; terör ve şiddet içeren eylem ve söylemleri kullanma hakkına sahip değildir., hukukun yükünü mahkemeler, siyasetin yükünü de siyasetçiler çeker" demişti.

Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk'un milletvekilliğinin düşmesiyle, DTP'nin meclarzui grubu da düşmüş oldu. İstanbul bağımsız milletvekili Ufuk Uras'ın katılımı ile grup kurmak için yeterli sayı olan 20 milletvekiline ulaşınca, 2 Mayıs 2008'de mecliste Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) adıyla yeni bir grup kuruldu.

BDP'nin genel başkanlığına Muş milletvekili Nuri Yaman getirildi.

BDP Kürt probleminun çözümünde PKK lideri Abdullah Öcalan'ın yol haritasının önemli olduğunu ve bu yolda adımlar atılması gerektiği mesajını verdi.

1 Şubat 2010 tarihinde gerçekleşen inanılmaz kongrede Selahattin Demirtaş, Genel Başkanlığı kazandı.
BDP 2011'de 36 milletvekili çıkardı

2011 Genel seçimlerinde 61 bağımsız aday ile seçime girdiler. 6,58 oy oranıyla 36 milletvekili çıkardılar. YSK, o tarihte 2011 yılında KCK davasından beş yıl tutuklu kalan, Hatip Dicle'nin netleşmiş aşağı yukarı iki yıllık hapis cezası olduğu gerekçesiyle milletvekilliğini düşürünce sayı 35'e düştü.

Dicle'nin yerine Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekili adayı Oya Eronat meclise girdi.

Ancak siyasi yasağı olan vekiller bağımsız kalınca, BDP 29 milletvekiliyle mecliste grup kurdu.
Çözüm sürecinde aktif rol

2013'de başlayan çözüm sürecinde BDP aktif bir rol aldı. 2015 Temmuz'unda son bulan çözüm süreci için İmralı ve Kandil ile görüşmek üzere kuruller oluşturuldu.

Bu arada 27 Ekim 2013 tarihinde Ertuğrul Kürkçü ve Sebahat Tuncel Eş Başkanlığında mecliste Halkların Demokratik Partisi (HDP)a dıyla yeni bir parti kuruldu.

Barış ve Demokrasi Partisi, Devrimci Sosyalist Parti, Ezilenlerin Sosyalist Partisi, Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi, Yeşiller ve Sol Gelecek gibi partiler Halkların Demokratik Partisi çatısı altında birleşti.

Böylece Kürt siyasi hareketi ile Türkiye solunun bazı parti ve örgütleri, HDP çatısı altında bir araya geldi.

28 Nisan 2014'de BDP milletvekilleri HDP'ye geçti ancak BDP'li belediye başkanları ve mahalli yöneticiler partilerinde kaldılar.

Kürt siyasi hareketi HDP adıyla milletvekilliği seçimlerine, BDP adıyla mahalli seçimlere girmeye karar verdi. Her iki parti de "eş başkanlık sistemini" tüzüklerine yazdı.
Selahattin Demirtaş

Kaynak, Getty Images

HDP, 7 Haçünkün 2015 seçimlerinde aşağı yukarı 6 milyon kişinin desteği sayesinde oyların yüzde 13,12'sini alarak 80 milletvekili çıkarttı. 1 Kasım 2015'de güncellenen seçimde ise 10,76 alarak 59 milletvekili çıkartabildi.

BDP 30 Mart 2014 Yerel seçimlerinde de "eş başkanlık" sistemiyle seçime girdi, 102 belediye kazandı.
DBP, fiili öz yönetim ilanları ve çatışma süreci

11 Temmuz 2014'te "Demokratik Özerklik ile özgür yaşamı inşa ediyoruz" sloganıyla 3. Olağan Kongresi'ni gerçekleştirdi ve isim değiştirerek Demokratik Bölgeler Partisi adını aldı. Kamuran Yüksek ve Emine Ayna DBP'nin ilk eş genel başkanları oldular.

Fiili öz yönetim ilanları ile başlayan yeni süreçte çoğu ilçe merkezinde hendekler kazıldı, barikatlar örüldü.

Hendek ve barikatların kaldırılması için sokağa çıkma yasakları ilan edildi, güvenlik operasyonları başladı. Yoğun bir çatışma süreci yaşandı.

DBP'nin 10 il, 72 ilçe, 12 belde olmak suretiyle 94'üne kayyum atandı. 95 belediye eş başkanı tutuklandı. 22'si kadın, 58 belediye eş başkanı halen tutuklu.
Selahattin Demirtaş

Kaynak, Getty Images

11 belediye eş başkanı hüküm giydi, toplam 78 yıl ceza aldı. Ceza alan 11 belediye başkanından üçü ise yurt dışına çıkmak zorunda kaldı.

Türkiye kamuoyu, HEP'ten HDP'ye 28 yıl boyunca Kürt siyasi hareketine yakın çeşitli partilerle tanıştı.

Bu partilerde farklı olan, kolayca isimleri veya lider kadroları değildi.

Söz konusu partiler, siyaset sahnesinde, yeni politikalar ve yeni stratejilerle yer almaya çalıştı.

HDP de bir yanıyla HEP çizgisinin devamcısı olmakla beraber bir yanıyla da yeni bir partiydi.

"Progressive alliance of the Peoples" diverts here. For different purposes, see People's Democratic Party (disambiguation) and Democratic People's Party (disambiguation).
People groups' Democratic Party
Halkların Demokratik Partisi
Logo of the Peoples' Democratic Party (Turkey).svg
Abbreviation    HDP[1]
Chairwoman    Pervin Buldan
Chairman    Mithat Sancar
Spokesperson    Ebru Günay[2]
Founded    15 October 2012; 9 years ago[3]
Gone before by    Peace and Democracy Party
Headquarters    Büklüm Sokağı 117
06680 Çankaya, Ankara[4]
Participation (2022)    Increase 41,742[5]
Ideology    Kurdish interests[6]
Minority rights[7]
Political pluralism[8]
Secularism[9]
Social democracy[9]
Popularity based socialism[10]
Left-wing populism[11]
Regionalism[7][12][13][14]
Direct democracy[15][non-essential source needed]
Political position    Centre-left[16] to left-wing[17]
Public affiliation    Peoples' Democratic Congress
European affiliation    Party of European Socialists (associate)[18]
Worldwide affiliation    Progressive Alliance[19]
Communist International (consultative)[20]
Colours     Purple Green
Slogan    Bu daha başlangıç
("This is Just the Beginning")[21]
Stupendous National Assembly
56/600
Metropolitan districts
0/30
Area regions
6/1,351
Commonplace councilors
101/1,251
Metropolitan Assemblies
1,230/20,498
Party banner
Banner of the Peoples' Democratic Party
Site
www.hdp.org.tr Edit this at Wikidata

    Governmental issues of Turkey
    Ideological groups
    Decisions

The Peoples' Democratic Party (Turkish: Halkların Demokratik Partisi, HDP, Kurdish: Partiya Demokratîk a Gelan[22]), or Democratic Party of the Peoples, is a supportive of minority ideological group in Turkey. By and large left-wing, the party puts a solid accentuation on participatory and extremist majority rules system, women's liberation, LGBT freedoms, minority privileges, youth freedoms and populism. It is a partner individual from the Party of European Socialists (PES)[23] a consultative individual from the Socialist International[24] and a party inside the Progressive Alliance (PA).[25]

Seeking to generally challenge the current Turkish-Kurdish gap and other existing boundaries in Turkish legislative issues, the HDP was established in 2012 as the political wing of the Peoples' Democratic Congress, an association of various left-wing developments that had recently handled up-and-comers as free thinkers to sidestep the 10% political race limit. The HDP is in a partnership with the Kurdish Democratic Regions Party (DBP), frequently portrayed as the HDP's brotherly party. From 2013 to 2015, the lawmakers of the DBP took part in harmony dealings between the Turkish government and the Kurdistan Workers' Party (PKK).

The party works a co-official arrangement of administration, with one administrator and one chairwoman.[26] In the 2014 official political decision, the party set forward its executive, Selahattin Demirtaş, who won 9.77% of the vote. In spite of worries that it could miss the mark regarding the 10% political decision limit, the party set forward party-records as opposed to running autonomous competitors in the ensuing June 2015 general political decision. Surpassing assumptions, it surveyed at 13.12%, turning into the third biggest parliamentary gathering. The party momentarily partook in the meantime political decision government shaped by AKP Prime Minister Ahmet Davutoğlu on 28 August 2015, with HDP MPs Ali Haydar Konca and Müslüm Doğan turning into the Minister of European Union Affairs and the Minister of Development individually. The party administers the districts in which they have won the decisions in a Co-Mayorship comprised by a lady and a man[27]

Seeing the 2016 Turkish upset endeavor and calling attention to past suppression of popularity based powers by military powers, the HDP emphatically went against the overthrow. The HDP was first disregarded and avoided with regards to the post-overthrow public détente while the Turkish cleanses designated asserted individuals from the Gülen development. From September 2016, the Turkish legal executive began to submit HDP chose authorities for hostile to psychological oppression allegations. A few HDP parliamentarians have been detained in November 2016[28][29] including the party co-seats Selahattin Demirtaş, and Figen Yüksekdağ,[29] generally upsetting the HDP's capacity to convey and be dynamic on the political scene. In December 2020 HDP co-appointee head for neighborhood legislatures, Salim Kaplan said that "beginning around 2016, 20,000 of our individuals have been arrested and more than 10,000 of our individuals and chiefs have been shipped off prison." and 48 districts have been seized by the government.[30] The decision AKP blames the HDP for having direct connections with the PKK[31] and was in March 2021, guarding itself against preclusion, until the case was dropped.[32]
Substance

    1 Overview
    2 Foundation
        2.1 People's Democratic Congress
        2.2 Founding standards
        2.3 Split with the Labor Party
    3 Ideology
        3.1 December 2016 assaults
    4 Relations with the Kurdistan Workers' Party
    5 Legal indictments
    6 Kurdish harmony process
        6.1 Relations with the Justice and Development Party
        6.2 2014 Siege of Kobanî fights
    7 Historical pioneers
        7.1 Chairpersons
        7.2 Honorary Presidents
    8 Party congresses
        8.1 first Extraordinary congress, 2013
        8.2 second Extraordinary congress, 2014
        8.3 third Extraordinary Congress, 2017
    9 Electoral execution
        9.1 Local decisions
            9.1.1 2014 neighborhood races
        9.2 Presidential decisions
            9.2.1 2014 official political decision
        9.3 General decisions
            9.3.1 June 2015 general political decision
    10 References
        10.1 Bibliography
    11 External connections

Outline

The HDP originally partook in the 2014 neighborhood races, where it ran in many areas in western Turkey while the DBP ran in the Kurdish south-east. The two gatherings joined acquired 6.2% of the absolute votes however HDP neglected to win any regions. The 21 MPs from the Peace and Democracy Party, the ancestor of the DBP, joined the HDP on 28 August 2014.[33] For the June 2015 general political race, the HDP took the choice to handle applicants as a party regardless of the risk of possibly falling underneath the 10% limit. Despite the fact that a large portion of the government officials from HDP are mainstream left-wing Kurds, the competitor list included dedicated Muslims, communists, Alevis, Armenians, Syriac Christians, Azerbaijanis, Circassians, Lazi, Romanis and LGBT activists. Of the 550 competitors, 268 were women.[34][35][36] In 2015, Barış Sulu was the main transparently gay parliamentary up-and-comer in Turkey as an applicant of the HDP.[37] Support for the HDP among Alevis rose from 7% to 16% between June 2015 and June 2018.[38]
Establishment
Individuals' Democratic Congress
Principle article: Peoples' Democratic Congress

The People's Democratic Party starts from the Peoples' Democratic Congress (Halkların Demokratik Kongresi, HDK), a stage made out of different gatherings including left wing parties Revolutionary Socialist Workers' Party (DSIP), Labor Party (EMEP), Socialist Party of the Oppressed (ESP), Socialist Democracy Party (SDP), Socialist Party of Refoundation, the Greens and the Left Party of the Future, the Peace and Democracy Party (BDP), some extreme left groups, women's activist gatherings, LGBT gatherings, worker's organizations and ethnic drives addressing Alevis, Armenians, and Pomaks.[39] In the 2011 general political decision, the HDK handled 61 autonomous applicants to sidestep the 10% parliamentary edge under the 'Work, Democracy and Freedom Block'. 36 individuals were chosen, however the appointment of Hatip Dicle was subsequently canceled by the Supreme Electoral Council and this number along these lines tumbled to 35.

Fatma Gök, one of the HDP's establishing executives, depicted the HDK for of giving political desire to residents and furthermore as an approach to mediating in the Turkish political framework. The HDK worked by getting sorted out meetings and congresses, laying out the HDP for the purpose of satisfying their political objectives and laying out a method for having political impact.
Establishing standards

The proper use of the HDK for ideological group status was conveyed to the Ministry of the Interior on 15 October 2012. One of the party's administrators, Yavuz Önen, asserted that the party would be the political wing of the HDK and not a trade for it.[40][41]

The HDP was portrayed by establishing administrators as a party plans to kill the double-dealing of work and to essentially restore a majority rule government in which decent and helpful people can live respectively as equivalent citizens.[42] It was additionally depicted as a party planning to achieve key change to the current Capitalist framework however joining a wide scope of left-wing resistance developments. Gök guaranteed that any political development with comparable expects to the HDK that had not converged with the party was very free to do as such. In any case, Önen asserted that the HDP would enter races as a singular party and not as a feature of a more extensive appointive collusion, adding that the party is itself framed of a wide alliance of political powers in the first place.[43]

Concerns were raised that the incorporation of the Kurdish patriot HDK part Peace and Democracy Party (BDP) in the HDP would raise claims that the HDP was likewise a mostly Kurdish orientated party. In any case, Önen guaranteed that the HDP's key objective was to lay out an alternate point of view of review the Turkish political scene and getting away from the current 'Kurdish versus Turkish' polarity that had become institutionally settled in inside Turkish political perceptions.[44] Three extraordinary parliamentarians of the BDP, Sebahat Tuncel, Sırrı Süreyya Önder, and Ertuğrul Kürkçü relinquished in October 2013 to join the HDP. Levent Tüzel, previous Labor Party administrator and autonomous individual from parliament likewise joined the three to shape a caucus.[45] In April 2014, 24 additional parliamentarians from the BDP joined t

HDP'nin bilhassa 'Türkiyelileşme' açılımı onu liderllerinden farklı bir yere koydu.