Türkiye'de kripto para borsası Thodex'in kurucusu ve yöneticisi Faruk Fatih Özer'in yaklaşık 2 milyar dolarla yurtdışına kaçtığı iddiaları sonrası soruşturma açıldı.
2021-04-27 10:38:07 - 2021-04-27 10:38:07 BBC
Thodex olayı, kripto paranın 12 yıllık kısa tarihinde yaşanan en büyük dolandırıcılık olayları ve 'saadet zinciri' şemalarını akla getirdi.
Dünyanın en büyük 5 kripto para dolandırıcılık hikayesini derledik:
OneCoin ve kayıplara karışan 'Kripto kraliçe'
OneCoin, kripto paranın tarihindeki belki de en sıradışı dolandırıcılık olayıydı.
2016 yılında Dr. Ruja Ignatova, Bitcoin'e rakip bir kripto para birimi geliştirdiğini ilan ettiğinde binlerce kişiyi peşinden sürüklemişti. Kendisine "Kripto Kraliçe" ünvanını layık gören 36 yaşındaki iş kadınının sloganı bir hayli iddialıydı:
"2 yıl sonra kimse Bitcoin'den bahsetmeyecek bile."
Ignatova, geliştirdiğini söylediği OneCoin kripto para biriminin, "Bitcoin'in sonunu getireceğini" öne sürdüğünde, dünyanın ilk ve günümüzde de en bilinen para birimi Bitcoin'in değeri birkaç yüz dolara çıkmıştı. Heyecanlı yatırımcılar Kripto Kraliçe'nin "devrim" hayalinin parçası olmayı umdu.
Ağustos 2014 ve Mart 2017 yılları arasında Pakistan'dan Brezilya'ya, Kanada'dan Norveç'e ve hatta Filistin'e , onlarca ülkeden yaklaşık 4 milyar euro OneCoin'e aktı.
OneCoin büyürken, Ignatova dünyanın farklı yerlerinde görkemli şovlar yapıp yatırımcı çekiyor, servetinin tadını çıkarıyordu.
Bulgaristan'da milyonlarca dolarlık evler almış, lüks yatı Davina'da büyük partiler veriyordu. Ancak bu gösterişin arkasında biriken sorunlar vardı. Yatırımcılar OneCoin'in diğer para birimlerine çevrilmesine izin veren sistemin kurulması sürekli ertelendikçe kaygılanmaya başladı.
Ekim 2017'de Portekiz'de yapılacak büyük bir etkinlikle tüm kaygılara yanıt verileceği açıklandı ancak Dr. Ruja ortaya çıkmadı. Telefon ve mesajlara da yanıt vermiyordu. Dr. Ruja milyarlarca euro ile sırra kadem basmıştı. Ortada herhangi bir kripto para birimi falan da yoktu.
Dr. Ruja'nın yerine geçen ağabeyi Konstantin Ignatov 2019'da ABD'de bir havalimanında gözaltına alındıktan sonra, dolandırıcılık ve kara para aklama dahil kendisine yöneltilen suçlamaları da kabul etti. "Kripto Kraliçe" halen kayıp.
PlusToken
En ünlü kripto "saadet zinciri" hikayelerinden bir diğeri, başta Çinli ve Koreli yatırımcılar olmak üzere 4 milyondan fazla kişinin parasını çalmakla suçlanan kripto cüzdan PlusToken.
2018'de kurulan PlusToken, Asyalı yatırımcılara %9 ile %18 arası aylık getiri imkanı sunuyor, sosyal medyayı etkin kullandığı gibi potansiyel yatırımcı ile yüzyüze görüşmelere de vurgu yaparak fark yaratmaya çalışıyordu.
PlusToken reklam ve afişleri de duvarlara asıldıkça, her şeyin yasal olduğu havası verilerek yatırımcıya güven aşılanıyordu.
2019'da kârlarını platformdan çekmekte zorlanan müşteriler endişelenmeye başladı. Kısa süre sonra PlusToken ekibinin, en büyük para birimleri Bitcoin, Ethereum ve EOS dahil farklı kripto para birimlerinden yaklaşık 3 milyar (3 milyar dolardan fazla) ile kayıplara karıştığı anlaşıldı.
Arkalarında bir de not bırakmışlardı: "Üzgünüz, kaçtık."
Bloomberg'in haberine göre PlusToken'ın yaratıcısı Chen Bo dahil 14 kişi, 120 bin yuandan (18 bin dolar) 6 milyon yuana (900 bin dolar) kadar para cezası aldılar.
Bitconnect
2016'da ortaya çıkan şirketin bir yıl sonra piyasaya sürdüğü ve kısa sürede değerini artıran Bitconnect, bir dönem en popüler 10 kripto para arasındaydı.
Bitconnect aslında kullanıcıların Bitcoin verip Bitconnect aldıkları bir ödünç alma platformuydu.
Beincrypto internet sitesine göre kullanıcılara ödünç verdikleri Bitconnect sayısına göre daha fazla günlük faiz ve getiri sunan sistem, bugün "kripto para sektörünün Çiftlik Bank yapısı" olarak da biliniyor.
2018 yılında Texas Menkul Kıymetler Kurulu, şirketin bir saadet zinciri olduğu söylentilerini doğrulayarak şirketi durdurma yönünde karar aldı. Karar sonrası Bitconnect fiyatı önce yüzde 92 düştü sonra da sıfıra indi.
Bitconnect'in toplam 2,5 milyar dolardan fazla para topladığı düşünülüyor.
Bitcoin Savings & Trust
ABD'nin ilk kripto para saadet zinciri şemalarından biri sayılan Bitcoin Savings & Trust, 2011 ve 2012 yılları arasında ortaya çıktığında yatırımcılara haftada yüzde 7 oranında getiri vadetti.
"Korsan" lakabıyla bilinen Trendon Shavers'ın başında olduğu şirket Bitcoin sattığını söylüyor, daha fazla likiditeye ihtiyaç duyduğu gerekçesiyle yatırımcıdan Bitcoin satmasını istiyordu.
2013 yılında Bitcoin Savings & Trust'ın saadet zinciri olduğu iddiasıyla yakalanan Trendon Shavers yatırımcıları dolandırmakla suçlanarak 18 ay hapis cezasına çarptırıldı.
Pincoin ve iFan
Modern Tech şirketinin yönettiği iki farklı ICO yani "ilk coin arzı" (Initial Coin Offering) olan Pincoin ve iFan üzerinden yatırımcılara bir ay içinde yüzde 40 kazanç vadediliyordu.
Merkezi Vietnam olan Modern Tech, Asya ülkelerinde yüz yüze etkinlikler düzenleyerek yatırımcıyı kendine çekiyordu.
Medyada yer alan haberler sonrası Modern Tech'in bir saadet zinciri şeması olduğu iddiaları kuvvetlendi ve şirketin Vietnam'daki ofisi önünde geniş protestolar düzenlendi.
Şirket yöneticilerinin yatırımcılardan 660 milyon dolardan fazla para çaldıkları belirtiliyor.