Van’da 5 yıldır süren eylem ve etkinlik yasağı Anayasa Mahkemesi'ne taşındı
Sputnik'ten Sertaç Kayar'ın haberine göre 15 Temmuz darbe girişiminin ardından 21 Temmuz 2016 tarihinde ilan edilen OHAL kapsamında tüm Türkiye’de uygulanan toplantı ve gösteri yasağı diğer illerde kaldırılırken, Van’da ise 5 yılı aşkın süredir devam ediyor. İlk yasaktan bu yana kentte 3 vali değişse de yasak kararı değişmedi. Bin 967 gündür kesintisiz süren yasak, her 15 günde bir Valilik açıklamasıyla 15 gün daha uzatılıyor. Van Valiliği, 30 Kasım’da yaptığı açıklama ile yasağı 15 gün daha uzattı. 15 günlük yasak kararı, 14 Aralık’a kadar sürecek.
Valilik açıklamasında yasak gerekçesi
Van Valiliği’nin açıklamasında “Anayasamızda ve kanunlarda öngörülen sınırlandırma ve yasaklama şartlarını doğrudan ve açıkça oluşturduğu değerlendirilen eylemler ile saldırı olaylarının önüne geçmek, vatandaşlarımızın can ve mal güvenliklerini sağlamak, terör örgütlerinin planlarını bertaraf etmek ve bu bağlamda, milli güvenliğin sağlanması, kamu düzeni ve genel sağlığın korunması, suç işlenmesinin önlenmesi, temel hak ve özgürlükler ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin ve genel asayişin devamının temini ile şiddet olaylarının yaygınlaşmasının önlenmesi amacıyla…” denilerek, istisnai durumlarda düzenlenecek etkinlikler için izin alınması şartı getirdi.
Mahkemeler iptal başvurularını reddediyor
Yasağın uzaması kentteki hukukçular, siyasi partiler ve sivil toplum örgütlerinin tepkisini çekti. Van Barosu, yasağın uzaması nedeniyle 2018 yılından bu yana alınan 14 yasak kararı için ayrı ayrı iptal davası açtı. Açılan davalar yerel mahkemeler tarafından reddedildi. Erzurum Bölge İdare Mahkemesi’ne yapılan istinaf başvuruları da yerel mahkemenin verdiği kararın hukuka ve yasağa uygun olduğu belirtilerek reddedildi.
‘Van Valiliği’ni de aşacak şekilde alınan kararlardır’
Yasaklarla ilgili Sputnik’e konuşan Van Barosu’ndan avukat Mahmut Kaçan, “Hiçbir gerekçe sunulmuyor, sadece yerel mahkemenin kararının hukuka ve yasaya uygun olduğuna ilişkin tek cümleyle red kararları veriliyor. Biz bundan şunu anıyoruz, aslında Van merkezi bir şekilde bu toplantı gösteri yürüyüşleri yasak kararları ile pilot bir kent seçilmiş durumda. Çünkü bu Van Valiliği’ni de aşacak şekilde alınan kararlardır. Artık günümüzde keyfi, ölçüsüz, anayasal bir hak olan toplantı, gösteri, yürüyüş hakkının özüne dokunacak şekilde Van ilinde bu hak fiilen ortadan kaldırılmış durumda” dedi.
‘Yasak gerekçelerinin Van’la bir ilgisi yok’
Yasaklarla ilgili belirtilen gerekçelerin Van ile hiçbir ilgisinin olmadığını söyleyen Kaçan “Bu yasaklarla ilgili yargılama aşamasında ileri sürülen gerekçelerin tamamı Van ili ile hiçbir şekilde ilgisi yok. Mesela İzmir’de öldürülen Fırat Çakaroğlu, Diyarbakır’da öldürülen Yasin Börü, Suriye’de meydana gelen çatışmada öldürülen MLKP genel sekreteri Bayram Namaz gibi uçuk, Van’la hiçbir ilgisi olmayan ve irtibatlandırılamayacak gerekçelerle bu yasaklar savunuldu. Maalesef yargı da belli ki merkezi düzeyde alınan bu kararın uygulayıcısı ve uygulama ortağı şeklinde bir rol almış durumda” şeklinde konuştu.
‘Muhalif partilerin faaliyetleri de yasağa tabi tutuluyor’
“Bu yasaklar giderek diğer yasalarda düzenlenen toplantı ve gösteri yürüyüşleri kanununa tabi olmayan faaliyetlere de uygulanmaya başlandı” diyen Kaçan şöyle devam etti:
“Mesela siyasal partilerin faaliyetleri toplantı gösteri kanunu dahilinde yasaklanamaz. İl idare kanunun Van valisine verdiği yetkiyle yasaklanamaz. Ama görüyoruz ki bunun içinde CHP de dahil muhalif partilerin kendi tüzükleri ve siyasi amaçları doğrultusunda yürüttükleri faaliyetler de bu yasak gerekçe gösterilerek idari yaptırım cezalarına tabi tutuluyor. Mesela HDP 2020 yılında Ankara’da düzenleyeceği kongresine çağrı içeren bir duyuru metnini dağıtan HDP üyelerine bu yasak gerekçe gösterilerek idari para cezaları kesildi.”
‘5 yıldır fiilen anayasal bir hak Van’da kaldırılmış durumda’
Yasakların eşit uygulanmadığını söyleyen Kaçan “Bu yasaklar iki yüzlüce uygulanıyor. Hükümeti destekleyen bir etkinlik yaparsanız hiçbir şekilde bu yasağın konusu olmuyorsunuz. Ama mesela bir meslek örgütü veya bir sendika kendi faaliyet alanı gibi yada kamusal bir yararla ilgili etkinlik düzenlediğinde de bu yasak gerekçe gösterilerek yasaklanıyor. En bariz örneği de Van Tabipler Odası, trafik kazasında hayatını kaybeden hekimle ilgili yapmak istedikleri basın açıklaması da bu yasak gerekçe gösterilerek engellendi. Tabipler Odası başkanı yaka paça gözaltına alındı. Çok yakın tarihte bir esnaf, sokak satıcısı megafonla meydana gelen son zamları eleştirdiği için bu yasak gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. Yani o kadar ölçüsüz ve keyfi uygulanıyor ki… 5 yıldır fiilen anayasal bir hak Van’da kaldırılmış durumda” dedi.
Yasak kararı Anayasa Mahkemesi’ne taşındı
Van’daki yasağın Türkiye’de bir örneği olmadığını kaydeden Kaçan, yasak ile ilgili Anayasa Mahkemesi’ne başvurduğunu söyledi. Kaçan “Açtığımız davalar da sonuçsuz kaldı. Van’da yaşayan bir avukat olarak, anayasal bir hakkımın ortadan kaldırıldığını düşündüğüm için kendi adıma da ayrı bir dava açtım. O da reddedildi. Reddedilince bireysel olarak Anayasa Mahkemesi’ne başvurdum. Barolar, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuramadığı için ben kendi adıma avukatım aracılığıyla başvurdum. Oradan çıkacak kararı da merakla bekliyorum” şeklinde konuştu.
CHP: Stant açmamıza izin verilmiyor ama iktidar partisi rahat bir şekilde faydalanabiliyor
Kentteki muhalif partiler de yasağa tepkili. CHP Van İl Başkanı Seracettin Bedirhanoğlu, bu yasak gerekçesiyle birçok etkinliklerinin yasaklandığını belirterek şunları söyledi:
“Bu tür yasakların bölge ile ilgili yapılmaması gerektiğini, temel hak ve özgürlüklere aykırı olduğunu, anayasa güvencesi altında olduğunu söyledik. CHP olarak yapmak istediğimiz bir çok etkinlik bu yasak gerekçe gösterilerek engellendi. Mesela üniversitelerde stant açamıyoruz, Van’ın çeşitli kesimlerinde stant açamıyoruz. İktidar partisi çeşitli dernekler üzerinden bu tür faaliyetlerini gösterebiliyorlar. Bizim faydalanamadığımız hususlarda iktidar partisi rahat bir şekilde faydalanabiliyor. Çeşitli dernekler altında aynı şekilde siyasi faaliyetlerine devam edebiliyorlar. Bununla ilgili çeşitli girişimlerde bulunduk. Genel merkezimize bildirerek parlamentoda gündeme getirilmesi hususunda soru önergeleri vermeye çalıştık.”
HDP: İktidar dışında hiçbir muhalif parti ve kurum etkinlik yapamıyor
HDP Van İl Eşbaşkanı Fikret Doğan da “5 yıldır keyfi bir uygulama var. 15 günde bir tekrarlanan bir uygulama. 5 yıldan beridir hiçbir sivil toplum örgütü, hiçbir sendika, siyasi parti, mevcut iktidar dışındaki partiler, muhalif kesimler, odalar sendikalar hiçbir eylem ve etkinlik yapamıyor. Anayasal bir hak olan basın açıklamaları bile, kendi kurumlarının kapısı önünde bile neredeyse izin verilmiyor. Mesela ben HDP Eşbaşkanıyım ve bu yasaklar nedeniyle şimdiye kadar değişik gerekçelerle hakkımda soruşturmalar açılıyor. 25 Kasım’da kadına yönelik şiddet ile ilgili yapılmak istenen eylem ve etkinlik, iktidar partisi kadın kolları Van’ın en merkezi yerinde yürüyüşlerini de yaptılar, açıklamalarını da yaptılar. Ama muhalif kesimlere gelince onların söylediği güzergahta, yolda değil kaldırımda yürüme şeklinde en son örneği bu. Siyasi partilerin hiçbir çalışmasına izin verilmiyor. HDP olarak stant açmak için başvurduk bizim hiçbir şekilde stantlarımıza izin verilmezken kendileri seyyar araçlarla üye çalışması yapabiliyorlar” dedi.