Latince adı Salganea taiwanensis olan bir hamamböceği türünün yeni çiftleşen çiftlerinin, bebeklerini büyütmek için taşındığı yuvalarda birbirlerinin kanatlarını çiğnediği ortaya çıktı. Uzmanlar, bu benzersiz davranışın, tek eşlilik nedeniyle evrimleşmiş olabileceğini düşünüyor.
Araştırmasının bulgularını geçen ay Ethology isimli bilimsel dergide yayımlayan Haruka Osaki, ilk olarak 2014'te, Japonya'daki Kyushu Üniversitesi'nde öğrenciyken çıktığı bir keşif yürüyüşünde bazı kanatsız hamamböceklerine rastlamıştı.
Osaki o rastlantıyı, 'Hamamböceklerini yakaladığımda kanatlarının bir şey tarafından kemirildiğini fark ettim' diye anlattı. Bundan birkaç yıl sonra doktora araştırması için bir konu seçme zamanı geldiğinde, işte bu hamamböceklerini düşündü.
Osaki, başka gözlemler sayesinde kanatlarındaki hasarın yırtıcı hayvanlardan değil, birbirlerinin kanatlarını yemelerinden kaynaklandığını tahmin ediyordu. Ama nedenini bilmiyordu. Danışmanı Eiiti Kasuya'yla birlikte araştırmaya başladı.
Araştırmacı, çürümüş kütüklerden topladığı genç hamamböceklerini kaplara doldurduğunu ve beraberinde Fukuoka'daki laboratuvarına götürdüğünü ifade etti. Hayvanlar yeterince olgunlaştığında onları laboratuvarda eşleştirerek 24 çift oluşturdu.
Video görüntüleri, hamamböceklerinin birbirlerinin kanatlarını aşamalı olarak yediğini ortaya çıkardı. Bir böcek diğerinin sırtına tırmanıp yemeğini yerken, diğeri hareketsiz duruyordu. Bazen de mola verip pozisyon değiştiriyorlardı. Gözlemlerin sonucunda çiftlerden 12'si birbirinin kanatlarını tamamen yemişti.
Odun yiyen hamamböcekleri, eşlerini yiyen tek canlılar değil ama motivasyonları benzersiz olabilir. Uruguay'daki Cumhuriyet Üniversitesi'nden evrimsel biyolog María José Albo, 'Yamyamlık örümceklerde de sık görülür' dedi.
Albo, bazı erkek böcekler ve örümceklerin, eşlerine evlilik hediyesi olarak kendi vücutlarını verdiği, dişi beslenirken de spermlerini aktarabildiğini ifade etti. Ancak Albo'ya göre, örümcek vakalarının hepsinde sadece bir eş besleniyor. Bu da hamamböceklerini sıradışı hale getiriyor.
Diğer yandan, Osaki ve danışmanı Dr. Kasuya, bu faydanın beslenmeyle ilgili olduğunu düşünmüyor. Zira hamamböceklerinin kanatları etli değil. O yüzden de bu böceklerin aslında kanatlarını kaybetmekten fayda gördüğü düşünülüyor. Çünkü dar alanlarda yaşayan böceklerde kanatlar kullanışlı olmuyor.
Georgia Üniversitesi'nden evrimsel biyolog Allen J. Moore, 'Bir daha uçmayacaksanız, kanatlarınızdan kurtulmak avantajlıdır, bu mantıklı' diye konuştu. Dr. Moore söz konusu hamamböcekleriyle akraba olan ve yeraltında ya da odunların içinde yaşayan başka böceklerin de çiftleştikten sonra kanatlarını döktüğünü söyledi:
Ama o böcekler, kanatlarını kendileri dökmek zorunda kalıyor. Bu karşılıklı yardım gerçekten benzersiz.
Dr. Moore ayrıca hamamböceklerinin bu davranışının büyük olasılıkla tek eşlilikten kaynaklandığı konusunda araştırmanın yazarlarıyla hemfikir. Zira bu canlılar bir kez bağlandıklarında, bir daha asla çürük kütüklerini terk etmiyor veya başka eşlerle karşılaşmıyor. Bu nedenle ikisinin de çıkarı ortaklaşıyor: Hayatta kalmak ve yavrulara bakmak.
Osaki bulgularını şöyle yorumluyor:
Eğer bu doğrulanırsa, hedeflerini ortaklaştıran eşlerin doğasında ender bir örnek olacak.