Ziraat Bankası hakkında şok iddia!
Ziraat Bankası'nın New York Şubesi'nde Amerikan Merkez Bankası tarafından 'teftiş' yapılıyor. En çok üzerinde durulan dönem ise Rıza Sarraf'ın 'zirve' yaptığı 2012'nin ikinci altı ayı.
2020-08-11 06:40:55 Güncelleme: 2021-09-05 00:13:37
New York'ta bulunan Ziraat Bankası Şubesi'nde Amerikan Merkez Bankası tarafından bir süredir 'olağandışı' bir teftiş yapıldığı yönündeki haberleri ve gerekçelerini Hürriyet gazetesinden Tolga Tanış bugünkü yazısında şöyle aktardı:
New Yorkta Times Meydanını da kesen meşhur 42. Cadde üzerinde, 85 yıllık tarihi bir gökdelen. Grand Central gar istasyonunun çaprazında kalan 56 katlı bir binanın üçüncü katı. Pazartesi sabah saatleri. Hiç müşteri yok. Sadece banka çalışanları ve girişin sağındaki odada oturan Amerikalı müfettişler. Görevlilerden birine Hep böyle tenha mıdır diye soruyorum. Bazen bütün gün hiç müşteri gelmediği de olur, bazen on kişi gelir. Eskiden daha yoğundu diyor. Türkiye nin en büyük kurumlarından Ziraat Bankasının 1983ten beri Amerikada faaliyette olan şubesinin en son taşındığı adres burası. İçeri girer girmez fark ettiğiniz, ofiste karşılaştığınız herkesin yüzüne yansıyan o tedirginliğin sebebi ise bir haftadır süren teftiş. Önceden planlanmış olan ama şubenin faaliyetleriyle ilgili duyulan bir şüphe üzerine üç ay önce başlatılan bir enforcement action (zorlayıcı tedbir) kararı sonrası kritik hale gelen denetim.
SÜREÇ HAZİRANDA BAŞLADI
Amerikan devletinin Ziraat Bankasının New Yorktaki faaliyetleriyle ilgili çekincelerini banka yönetimine iletip bununla ilgili bir süreç başlatacağını duyurması haziran ayında gerçekleşti. Bunun üzerine Ziraat Bankası Yönetim Kurulu 12 Haziran 2014te bir karar alıp İç Sistemler Genel Müdür Yardımcısı Yüksel Cesur ve bankanın ABD ülke müdürü Rıfat Çağlayanı ABD ile bir anlaşma imzalamaya yetkili kıldı. 25 Haziranda da, Ziraat Bankası, ABD merkez bankası ve New York Eyaletinin finans denetleme kurumu Finansal Hizmetler Müdürlüğü (DFS), Ziraatin New York şubesindeki faaliyetlerin karapara ile mücadele yasalarına uyumlu hale getirilmesini öngören bir anlaşma imzaladı.
Ziraatın 31 yıldır faaliyette bulunduğu ABDde yasaları bilmesi ve bu uyumu çoktan halletmiş olması gerektiği düşünülebilir. Ancak Ziraatin ABDli yetkililerle yaptığı 20 maddelik anlaşma sonunda, bankanın bundan sonra ucu belirsiz bir süre için atacağı her adımı takip altına alan, çok ağır koşullar içeren bir sözleşme ortaya çıktı. Peki anlaşma neler içeriyor?
SORUMLU YÖNETİM KURULU
İlk madde, banka yönetimine 60 gün içinde denetleyicilere karapara ile mücadele ve bu konudaki eyalet yasaları ve OFAC düzenlemelerine bir uyum planı sunma zorunluluğu getiriyor. Ayrıca Ziraat Bankası Yönetim Kurulunu da doğrudan bu sürecin yürütülmesinin sorumlusu kılıyor. Böylece herhangi bir ihlal durumunda Ziraat Yönetim Kurulundakilerin yaptırım uygulanacak kişiler olacaklarını şimdiden haber veriyor.
2inci maddede ise banka yönetiminin yine 60 gün içinde bağımsız bir danışman önerisi sunması, bağımsız denetçinin kabul edilmesi halinde de takip eden 10 gün içinde karapara ile mücadele konusunda yürütülecek denetim çalışmasıyla ilgili bir plan hazırlanması şartı var. Anlaşmanın en kritik maddelerinden 7inci maddede, belirlenecek danışmanın Ziraat Bankası New York Şubesinin 1 Temmuz-31 Aralık 2012 tarihleri arasındaki bütün aktivitelerini incelemesi isteniyor. Denetçilerin gerekli görürse sonraki altı ayı da inceleme tarih aralığına dahil edebileceği belirtiliyor. 14üncü madde de, Ziraat Yönetimi ve bağımsız danışmana her ay sonunda yapılan işlemlerle ilgili denetçilere bir ilerleme raporu sunma yükümlülüğü getiriyor.
60 GÜNDE TAMAMLANDI
Ziraat Yönetimi, anlaşmanın 25 Ağustosta sona eren süre zarfı içinde kendisinden istenen planı ve Ernst&Young ya da KPMG gibi uluslararası bir bağımsız danışmanın ismini denetçilere bildirdi. Ayrıca istenen bütün çalışmayı kendi hazırladı ve işin içine avukatları katmadı. Ancak FED ve DFS, bu konuda Ziraate henüz bir cevap vermedi.
Ziraat Bankası Yönetimi, 8 Eylülde banka şubesine gelip ne kadar kalacağı açıklanmayan Amerikalı müfettişlerin, rutin bir denetim için bulunduklarını söylüyor. İçeride altı müfettiş var. 3ü FEDden, 3ü de DFSden. Ancak iki kurum da, denetimin rutin mi zorlayıcı tedbir ilişkili mi olduğu konusunda on the record (yazılabilir) bir yorum yapmıyor. Kurumlar, Ziraatin açıklamasını doğrulamayı da reddediyor.
SARRAF'IN ZİRVE YAPTIĞI 6 AY
Ziraat Bankasının neden zorlayıcı tedbir sürecine alındığı bilinmiyor. Banka yönetiminin de bundan haberi yok. Ama Ziraat yönetimi, göreve 2014 Ocak ayında başlayan Rıfat Çağlayandan önce New York şubesinde iki yıl boyunca bir müdür olmaması ve bankada yaklaşık 30 yıldır çalışan bazı görevlilerin karapara ile mücadele konusunda gerekli eğitimlere katılmamış olmalarının bunda etkili olabileceğini savunuyorlar. Müfettişlerin denetim için seçtikleri 2012nin ikinci yarısını kapsayan tarih aralığı ise Türkiyenin 17 Aralık soruşturmasını öğrendiği İranla ilişkili yolsuzluk iddialarını akla getiriyor. Çünkü seçilen dönem, aynı zamanda İran kökenli işadamı Rıza Sarrafın Amerikan yaptırımlarını aşmak için bulduğu, Türkiye-İran-Birleşik Arap Emirlikleri arasındaki altın ticaretinin de zirveye ulaştığı zaman . ABDnin 21 Kasım 2011de İranın petrol endüstrisini de yaptırım kapsamına almasının ardından Sarraf gibi işadamları İranın gaz ve petrol satışlarının karşılığını altınla ödeme yönetimi geliştirmişti. Bu nedenle 2011de Türkiyenin İran ve BAEye altın ihracatı 0.3 milyar dolar gerçekleşmişken, 2012de bu rakam 11.1 milyar dolara fırlamıştı. Bunun 6.6 milyar dolarlık kısmı ise şimdi FEDin Ziraatte incelediği ikinci yarıyılda yapılmıştı.
ŞÜPHELİ PARA TRANSFERİ
Rıza Sarrafın 2012de İranla altın ticareti için Halkbankı kullandığı biliniyor. Ama Amerikalıların Ziraat Bankasında da bununla ilgili şüpheli bir işlem fark etmiş olması muhtemel. Çünkü Ziraat Bankası New York Şubesinin karapara ile mücadele açısından açık noktalarından biri de artık önde gelen hiçbir bankanın yapmadığı, Amerika üzerinden başkasının hesabına para transferi işlemini devam ettiriyor olması. Örneğin Ziraat Bankasında bir hesabınız var. Bu hesabı kullanarak Türkiyeden New Yorktaki Ziraat Bankası Şubesinde başka birinin hesabına para gönderiyorsunuz. Ancak FED, bunu şüpheli işlem sayıyor. Ziraat Bankası, artık bu tür para transferlerini mümkün olduğunca yapmadıklarını söylüyor. Belirlenen tarih aralığında tespit edilmiş, bu türden şüpheli bir para transferinin ise zorlayıcı tedbiri tetiklemiş olabileceği düşünülüyor.
BANKA NE KADAR İŞBİRLİĞİ SERGİLEYECEK?
Zorlayıcı tedbir sürecine alınan Ziraat Bankası New York Şubesinin bu denetimden nasıl etkileneceği net değil. Amerikan Merkez Bankasının kayıtlarına göre FED 2014ün başından beri şimdiye kadar 45 zorlayıcı tedbir kararı almış. Bireyler çıkartıldığında ise aralarında Ziraatin de bulunduğu 23 banka kalıyor. Her biri bir ihlal tespiti sonrası alınan bu kararlar içerdikleri müeyyideler açısından farklı. Ziraat Bankası ile yapılan sözleşmeye yazılı anlaşma denilmiş. Bu açıdan Ziraatin durumu, Amerikan yaptırımlarını aşındırmaktan Haziran sonu 8.9 milyar dolar cezaya çarptırılan Fransız bankası BNPye göre daha iyi. Ziraat, aynı şekilde Mayısta 2.6 milyar dolar ceza yiyen ve belirlenen sürede Amerikan bankacılık yasalarına uyumu sağlayamadığı takdirde ABDdeki faaliyetlerine sona verileceği açıklanan İsviçre Bankası Credit Suisseten de iyi. Ama bu durum, geçmiş defterleri açılıp gözetim altına alınacak Ziraatin ceza yemeyeceği anlamına da gelmiyor. Ziraat ve FED arasında imzalanan anlaşmayı yorumlayan Amerikalı bir finans uzmanı da yaptığı değerlendirmede şöyle dedi: Bu anlaşmanın nasıl sonuçlanacağı Türkiyenin Amerikalılarla hangi seviyede işbirliği sergileyeceğine bağlı. Örneğin terörist bağlantı şüphesiyle, geçmişte yapılmış bir para transferinin detayları istenirse, Ziraat Bankasının bu para transferini gerçekleştiren hesapla ilgili ne kadar detaylı ve geriye dönük bilgi vereceği önemli. Ancak Ziraat Bankasının yapılan uyarıdan sonra şubeyi kapatıp gitmek yerine bu uyumu sağlama çabası içine girmesi olumlu bir işaret.